Hiểu về ECG App của Garmin

Garmin vừa tung ra sản phẩm mới Forerunner 970, với cảm biến điện tim và phần mềm ECG, cho phép theo dõi điện tâm đồ của người dùng. ECG App đã hiện diện trên một số sản phẩm trước đây của Garmin, như Venu 2, Venu 3, Fenix 7 Pro, Fenix 8. Tuy nhiên, đây là lần đầu tiên có ở dòng đồng hồ Forerunner.

Điện tâm đồ là gì

Để hiểu về giá trị của cảm biến điện tim và ECG app, ta cần hiểu điện tâm đồ là gì.

Nút xoang và hoạt động điện của tim

Cơ tim co bóp nhờ hoạt động điện. Dòng điện sinh ra do sự thay đổi nồng độ các ion âm và dương trên bề mặt tế bào cơ tim. Dòng điện này khởi phát ở một vị trí nằm ở phần đáy tim, gọi là nút xoang (Sinoatrial node), rồi lan dần xuống mỏm tim. Dòng điện đi tới đâu, tim bóp tới đó. Ban đầu tâm nhĩ bóp đưa máu xuống tâm thất, rồi tâm thất co bóp tống máu đi nuôi cơ thể.

Với quả tim, nút xoang đóng vai trò nhạc trưởng, phát ra dòng điện. Người ta gọi nút xoang là pacemaker, hay người điều tốc. Nút xoang phát xung nhanh thì tim đập nhanh, nút xoang phát xung chậm thì tim đập chậm. Nút xoang không hoạt động là ngừng tim. Pacer thì anh em chạy bộ quen quá rồi. Cứ chạy theo pacer là “ấm thân”.

Hệ thống dẫn truyền trong tim. Nút xoang (Sinoatrial node) hoạt động như người dẫn tốc

Nhịp tim do nút xoang khởi phát gọi là nhịp xoang (Sinus rhythm). Phải nói thế vì đôi khi có những nhát bóp của tim không do nút xoang khởi xướng (như nhạc trưởng bị tiếm quyền), lúc đó nhịp tim không được gọi là nhịp xoang.

Video mô tả hoạt động hệ thống dẫn truyền trong tim

Điện tâm đồ

Đồ thị ghi lại hoạt động điện của tim gọi là điện tâm đồ (ElectroCardioGram, viết tắt: ECG). Electro = điện, Cardio = tim, Gram = đồ thị. Một số tác giả cổ điển dùng chữ EKG.

Vậy ghi điện tim như thế nào? Tất cả bắt đầu năm 1901, khi Einthoven kết nối 2 điểm trên da người bằng một sợi dây đồng, tạo ra mạch điện kín. Đặt sợi dây đồng ấy trong từ trường, theo định luật cảm ứng điện từ của Michael Faraday, sợi dây sẽ dao động. Einthoven ghi lại sự dao động của sợi dây, nhận thấy nó biến đổi theo chu kỳ. Điện thế tăng rồi giảm, vẽ nên các sóng (wave) trên băng giấy, được đặt tên là sóng P, Q, R, S, T, U. P là viết tắt của chữ Pulse (nhịp đập), còn Q, R, S, T đơn giản là những chữ cái kế tiếp P theo bảng alphabet.

Thực nghiệm của Einthoven

Một bản ghi điện tâm đồ với các sóng P, Q, R, S, T

Vai trò của điện tim với người chạy bộ

Kiến thức về điện tim có vẻ thú vị đấy, nhưng nghe chuyên sâu quá. Vậy tại sao chúng ta cần theo dõi điện tâm đồ?

Nhịp tim và tần số tim

Chạy bộ theo nhịp tim chẳng phải điều gì mới mẻ. Tuy vậy, khái niệm “nhịp tim” dễ gây nhầm lẫn. Thuật ngữ chính xác hơn là “tần số tim”.  Chúng ta dựa vào tần số tim để phân loại cường độ bài tập, những bài tập chạy mà tần số tim thấp, ở ngưỡng zone 1,2 được coi là bài chạy easy. Những bài tập đẩy tần số tim lên gần ngưỡng tối đa (zone 5) là bài chạy căng.

Khác với tần số tim (heart rate) phản ánh tim đập nhanh hay chậm, nhịp tim (heart rhythm) phản ánh tim đập đều hay không đều, bình thường hay bất thường. Nhịp xoang (Sinus rhythm) là bình thường. Không phải nhịp xoang là bất thường, không còn nhạc trưởng nữa, hoặc nhạc công nào cũng đòi làm nhạc trưởng, mỗi người chơi một nhịp.

Đồng hồ chạy bộ thông thường chỉ theo dõi tần số tim, ECG app của Garmin sẽ theo dõi nhịp tim.

Ứng dụng theo dõi nhịp tim

Một trong những rối loạn nhịp tim thường gặp nhất là rung nhĩ (Atrial Fibrillation, viết tắt AFib), đó là khi có quá nhiều nhạc trưởng cùng xuất hiện, người này át người kia. Tim co bóp chẳng theo nhịp điệu gì cả. Hệ quả là người bệnh sẽ mệt mỏi, nguy hiểm nữa sẽ hình thành cục máu đông bắn lên não gây đột quỵ. Rất nhiều người bị rung nhĩ không đến khám bác sĩ, chỉ đến khám lúc bị đột quỵ, dùng thuốc chậm trễ, “mất bò mới lo làm chuồng”.

Hiệp hội Tim mạch châu Âu khuyến cáo nên sàng lọc phát hiện sớm rung nhĩ trong cộng đồng. Trong số các thiết bị được khuyên sử dụng, có cả đồng hồ đeo tay. Vì thế các hãng đồng hồ (như Apple) chạy đua để sản xuất những sản phẩm cho phép người dùng phát hiện rung nhĩ mà không cần quá nhiều kiến thức y khoa. Hội Tim mạch học Việt Nam cũng đã cập nhật khuyến nghị này trong các tài liệu của mình.

Khuyến cáo về Chẩn đoán và xử trí rung nhĩ của Hội Tim mạch học Việt Nam (VNHA)

Khuyến cáo của Hội Tim mạch học Việt Nam về chẩn đoán và xử trí rung nhĩ

Với runners, theo dõi điện tim để làm gì? Nếu bạn chạy bộ và thấy tim đập quá nhanh (cỡ 190-200 lần/phút), đừng vội hoảng hốt. Chừng nào nhịp tim vẫn là nhịp xoang, nghĩa là nút xoang vẫn giữ quyền chủ nhịp. Khi ấy, tim đập nhanh nhiều khả năng là đáp ứng sinh lý với hoạt động thể chất.

Ngược lại, không phải nhịp xoang nghĩa là bệnh lý, khi đó ta cần dừng buổi chạy, đến khám bác sĩ.

Đôi khi chẳng cần chạy bộ, tự dưng ta lên cơn hồi hộp đánh trống ngực. Ta có thể đặt ngón tay lên đồng hồ, kiểm tra xem trái tim còn đập theo nhịp xoang hay không.

ECG App của Garmin hoạt động như thế nào

Để theo dõi tần số tim, các thiết bị đeo tay sử dụng cảm biến quang học, hay còn gọi là quang phổ kế (Photoplethysmogram, PPG), ghi lại biến đổi tuần hoàn của dòng máu dưới da, từ đó đếm xem mỗi phút tim đập bao nhiêu lần.

Theo dõi điện tim cần có mạch điện kín. Người dùng đặt 2 ngón tay lên viền titanium của FR970. Chất liệu titanium cho phép dẫn điện tốt (FR570 chỉ có viền nhôm, dẫn điện kém hơn), đảm bảo hoàn thành mạch điện kín.

Bạn chỉ việc mở ECG app, giữ hai ngón tay trên viền đồng hồ trong 30 giây. Phần còn lại là công việc của các kỹ sư Garmin, với nguyên lý tương tự những gì Einthoven đã làm cách đây hơn 120 năm. Hình ảnh điện tâm đồ với các sóng P, Q, R, S, T được hiển thị trên màn hình đồng hồ. Chừng nào còn thấy sóng P (P wave), có thể an tâm đây là nhịp xoang.

Không chỉ đánh giá nhịp tim, bản ghi điện tâm đồ cũng cho phép đo chính xác một thông số khác cũng hết sức quan trọng với người chạy bộ, đó là dao động tần số tim (HRV).

Sau khi đo, Garmin cung cấp bản đánh giá, kết luận xem người dùng đang nhịp xoang hay có rung nhĩ. Firmware mới nhất chưa biết cách nhận biết những rối loạn nhịp khác. Với sự phát triển nhanh chóng của trí tuệ nhân tạo, hy vọng đồng hồ sẽ ngày càng thông minh hơn, đọc được nhiều rối loạn nhịp  khác. Còn hiện tại cứ “Sinus rhythm” là ổn rồi.

Điện tâm đồ là một thăm dò chuyên sâu, nên Garmin cẩn trọng đưa ra miễn trừ trách nhiệm rõ ràng, “Phần mềm này không cho phép phát hiện nhồi máu cơ tim, không thể dựa vào thiết bị đeo tay để đưa ra kết luận chính thức”. Ngoài ra, không giống như sữa bột hay kẹo rau xanh, chẳng có KOL nào quảng bá cho ECG app của Garmin cả. Garmin đã tiến hành một nghiên cứu lâm sàng, với 590 người tham gia, chứng minh độ nhạy và độ đặc hiệu của ECG App. Đây là cơ sở để FDA chấp thuận việc sử dụng ECG App của Garmin để sàng lọc sớm rung nhĩ trong cộng đồng.

Có thể tìm đọc chứng nhận FDA cho Garmin ECG App ở đây.

Kết luận

Cảm biến điện tâm đồ là một công cụ hữu ích để phát hiện rối loạn nhịp tim. ECG App của Garmin đã được FDA chứng nhận đạt chuẩn. Đồng hồ Forerunner 970 trang bị ECG App sẽ cung cấp nhiều thông tin giúp runners sớm phát hiện các biến đổi nhịp tim bất thường, qua đó tập luyện an tâm hơn, đạt kết quả tốt hơn.