Cần có thái độ tôn trọng luật chơi khi thi đấu thể thao

Trong giải đấu Vietnam Ironman 70.3, ở nội dung thi relay, team Danang Runners đã sử dụng pacer cho VĐV chạy bộ trong một quãng đường dài (khoảng 5-6km ở nửa đầu và khoảng 2 km cuối cùng của cuộc đua – thời điểm khắc nghiệt nhất trên đường chạy). Việc chạy cùng này còn tiếp diễn cho tới tận thảm đỏ dẫn vào vạch đích. Hình ảnh 3,4 thành viên DNR cùng chạy về đích trong đó chỉ 1 người đeo bib, rồi chen chúc vượt qua finish line trước sự chứng kiến của hàng trăm khán giả và cổ động viên, có lẽ sẽ trở thành nỗi hổ thẹn của Vietnam Ironman 70.3 năm nay. Cộng thêm việc team Tri365 về trước do xuất phát trước, và kết quả của đội Tri365 được thông báo cho đội bạn, qua đó các bạn nắm được thời gian cần thiết để hoàn thành chặng đua. Đây là những sự hỗ trợ đủ lớn để thay đổi kết quả thi đấu. 

Thật đáng tiếc vì điều này đã xảy ra, dù vô tình hay hữu ý, bởi vì nó đã vi phạm luật chơi. Quyết định cuối cùng là của BTC và tôi không có dự đình bàn thêm, bởi Sai – Đúng đã quá rõ rệt.

Những sự kiện tương tự đôi khi cũng xảy ra. Năm 2014, VĐV về nhất giải Orange County bị tước huy chương vì nhận sự trợ giúp trên đường chạy. Người về nhì được đôn lên hạng đầu. Lưu ý rằng anh trai của VĐV về nhì chính là người cung cấp bằng chứng trong BTC. Dù sao, phản ứng của BTC và cả cộng đồng cũng hết sức chuyên nghiệp. Đương nhiên, chẳng ai chê trách VĐV về nhì là “cay cú thắng thua” cả. Đây là một thắng lợi ngọt ngào của anh. VĐV sai luật cũng được châm chước, bằng cách cho phép tiếp tục tham gia năm sau.

Xem thêm bài viết về giải OC Marathon 2014 ở đây

Tôi viết bài này không phải vì cay cú thành tích. Tôi không còn quan tâm đến giải thưởng hay team Danang Runners nữa. Họ vẫn để ảnh vô địch như một niềm tự hào bất tận. Không hề thấy dấu hiệu của sự hối lỗi hay xấu hổ. Thái độ sẽ quyết định số phận của họ. Tôi chờ đợi động thái phản ứng từ ban tổ chức. Bởi những việc như ngày hôm nay có phần lỗi lớn ở BTC đã không nhận biết và xử lý kịp thời.

Tôi không dối trái, thất bại luôn luôn đau đớn và khó nuốt trôi (đó là lý do chúng ta chiến đấu để chiến thắng), nhất là khi thất bại sau khi đã dốc hết giọt năng lượng cuối cùng. Tuy nhiên, tôi đã thất bại đủ nhiều, đã trải qua nhiều trận thua còn cay đắng và nghiệt ngã hơn thế. Số lần thi trượt tức tuởi có lẽ không ít hơn số lần nhận vòng nguyệt quế. Sự thất vọng lớn nhất ở race này, không phải là chạy chậm hơn đối thủ 5 giây, mà là chậm hơn thành tích cá nhân 5%, dù vì bất cứ lý do gì.

Sự thất vọng lớn thứ hai là đối với phản ứng của cộng đồng runners. Cộng đồng runners và triathlon ở VN còn rất mới mẻ. Tham gia race cũng chưa nhiều. Vì thế thái độ đối với race đôi khi còn chưa phù hợp. Hành động nhiều người (không đeo bib, bandit) chạy pacer cho 1 người về đích thường được ca ngợi hơn là lên án. Đó là điều tôi không thấy khi tham gia các race nước ngoài (có những người quá cân, tầm 200 pounds, vẫn lạch bạch bước về đích, mọi người đứng vỗ tay cổ vũ nhưng không ai ùa xuống chạy cùng). Về đích là một kì tích với bất cứ ai, dù chạy nhanh hay chậm. Nhưng tại sao các bạn Mỹ không ùa xuống làm pacer như chúng ta? Có thể vì họ đã chạy nhiều race rồi, họ biết về đích là kì tích nhưng không đến nỗi kì tích cực kì khủng khiếp. Lý do quan trọng hơn, họ biết điều đó là sai luật. Vừa rồi các bạn DNR làm pacer 2 km chứ không phải 100 m. Vậy mà cộng đồng vẫn coi đó là biểu hiện của tình đồng đội hơn là vi phạm luật chơi.

Điều luật chỉ có 1, sai phạm là sai phạm. Tuy nhiên, sự chấp nhận (nương nhẹ) của cộng đồng đối với sai phạm lại có thể có nhiều mức độ. Có thể ở đâu đó vẫn có những bạn làm pacer cho người thân trong 100m cuối cùng mà chúng ta tạm thời chấp nhận. Nhưng ở đẳng cấp cao nhất (thi đấu giành podium) thì tuyệt đối không được sai luật.

Những nhà vô địch thực sự luôn cực kỳ nghiêm túc trong việc đọc luật. Tôi đã đọc quyển booklet của Ironman 2-3 lần, cả núi luật. Có bất cứ điều gì lăn tăn đều gặp mặt Todd Gilmore, race director, để hỏi trực tiếp. Liệu có ai đọc kỹ để biết chỉ được phép vứt rác (littering) trong khoảng 70m sau trạm nước (đối với người chạy bộ), với xe đạp thì cự ly này là 200m? Nếu không sẽ bị phạt thẻ xanh. Phạt thẻ xanh thì bị phạt ngồi ở lều bao lâu, vv và vv…? Tôi biết điều luật cấm các VĐV relay sử dụng điện thoại trong lều chuyển tiếp (relay tent), do đó trước khi vào lều tôi đã chuyển điện thoại sang chế độ máy bay và gửi cẩn thận, cảm giác hệt như khi đi thi đại học (và cả trông thi đại học nữa). Nhưng khi vào lều tôi thấy anh em ngồi bấm smart phone ầm ầm. Tất cả những điều đó cho thấy một sự thiếu chuyên nghiệp và dễ dãi. Có thể các bạn chỉ vô tình, nhưng cái gì sai thì cần phải sửa.

Tại sao ở Mỹ học sinh không quay bài, vì quay bài thì tự xấu hổ. Dân trí Mỹ dạy cho người ta sự ý thức. Không có ý thức thì bị ra rìa và bị kì thị. Ở Việt Nam, ý thức là một điều xa xỉ. Hậu quả là học sinh vẫn quay bài ầm ầm.Chính thái độ của cộng đồng sẽ quyết định hành vi của mỗi người trong cuộc. Trước đây người chạy không đeo bib (bandit) ở VN rất nhiều. Gần đây, khi chúng ta cùng lên án việc đó, không còn thấy bandit vô tư tham dự race nữa.

Có lẽ xảy ra những việc như ngày hôm nay một phần do người đứng đầu nhóm đã quá dễ dãi với bản thân khi tham dự Ironman 70.3 năm 2015. Thật tiếc là lúc đó chúng ta không lên tiếng kịp thời.

Xem thêm: Chạy – Từ thiên đường xuống địa ngục

Trong lúc luôn biết ơn đội tình nguyện viên nhiệt tình cổ vũ người chơi, tôi không đồng tình với mọi hành động can thiệp vào luật chơi cũng như mọi hành vi phá luật. Không tuân theo luật nghĩa là không tôn trọng giải đấu, không tôn trọng đối thủ, không tôn trọng chính mình. Runners nước ngoài nhìn thấy sẽ phản ánh, hoặc chẳng buồn phản ánh. Họ chỉ nghĩ, tụi Việt Nam nghiệp dư quá, thôi lần sau không sang chơi nữa. Giải đấu quá đông và ban tổ chức quá mỏng, đôi khi chỉ mong vào sự tự giác của mỗi VĐV. Trò chơi và luật chơi do chúng ta đặt ra, nếu cứ tặc lưỡi dễ dãi thì sẽ đến ngày chúng ta phát chán với trò chơi của chính mình.

Tôi nói vậy để anh chị em hiểu tôi làm điều này vì cộng đồng hơn là bản thân. Tôi yêu chạy bộ và muốn cống hiến một phần nhỏ bé của mình để phát triển phong trào chạy bộ ở Việt Nam, xây dựng một cộng đồng thể thao lành mạnh và trong sạch. Tôi hy vọng rằng bài viết của mình sẽ giúp phong trào ở Việt Nam chuyên nghiệp hơn, cũng như bảo vệ uy tín cho giải đấu. Chúng ta ăn tập như dân pro, theo sát giáo án của pro, sử dụng đồ pro, chúng ta cần có thái độ nghiêm túc như dân pro (bổ sung là dân pro nước ngoài, chứ pro Việt Nam cũng gian lận nhiều lắm, phát nản luôn).