Sinh ra để chạy. Chương 12

—— TRƯỚC TRẬN CHIẾN ——

Mọi sự trở nên kì cục ngay khi chiếc Chevy bụi bặm của Rick Fisher dừng bánh ở ngoài trụ sở giải đua Leaville và hai người đàn ông mặc áo choàng trắng như pháp sư bước ra khỏi xe.

“Này!” Ken Chlouber cất tiếng gọi khi anh ta bước ra ngoài để chào đón họ. “Các quái vật tốc độ đến rồi đây!” Ken chìa tay ra và cố gắng nhớ cách phát âm từ “chào mừng” mà anh ta vừa học được từ người giáo viên dạy tiếng Tây Ban Nha ở trường trung học trong thị trấn.

“Ờ… Bee en benny—,” anh ta mở lời.

Một trong những người mạc áo choàng mỉm cười và cũng chìa tay ra. Bất thình lình, Fisher đứng chen luôn vào giữa hai người bọn họ.

“Không!” Fisher nói. “Anh không được đụng chạm vào họ theo kiểu tỏ vẻ kiểm soát, nếu không anh sẽ phải trả giá. Trong văn hoá của họ, như vậy bị coi là tội hành hung đấy.”

Cái quái gì… – Ken có thể cảm nhận máu sôi lên trong đầu mình. Anh muốn biết hành hung là thế nào không, anh bạn? Thử tóm tay tôi lần nữa xem. Fisher chẳng tỏ ra là có vấn đề gì trong chuyện bắt tay khi anh ta xin Ken tìm giúp chỗ trọ cho mấy người này lúc trước. Giờ thì sao nào, anh ta nắm trong tay nhà vô địch và bỏ túi một mớ tiền tài trợ của Rockport và tất cả mọi người phải đối xử với họ như những ông hoàng sao? Ken gần như sắp sửa tống mũi ủng bọc thép vào mông Fisher, nhưng rồi anh ta nghĩ đến một điều gì đó, và cố gắng thở hắt ra, thư giãn, rồi tự nhủ rằng mình đã hơi nóng giận.

Annie chắc chắn đang khiến anh ta lo ngại, Ken nghĩ. Đặc biệt là cách mà truyền thông đang chơi trong vụ này.

Các câu chuyện trên các bản tin đã thay đổi một cách đột ngột từ khi Ann xác nhận sẽ có mặt ở Leadville. Thay vì việc băn khoăn không biết những người Tarahumara liệu có chiến thắng hay không, bây giờ, câu chuyện lại chuyển thành không biết đội của Rick Fisher liệu có bị bẽ mặt lần nữa hay không. “Những người Tarahumara coi việc thua một người phụ nữ là đáng xấu hổ,” hết bài viết này đến bài viết khác nhắc đi nhắc lại. Đó trở thành một câu chuyện có sức hút khó cưỡng: cô giáo tiểu học nhút nhát đang dũng cảm đi tới rặng núi Rockies để thi đấu với các đấng trượng phu thổ dân đến từ Mexico và bất kỳ ai khác, nam hay nữ, dám chen vào giữa cô và dải băng chiến thắng ở một sự kiện thể thao lớn như vậy.

Dĩ nhiên, vẫn có một cách để Fisher làm giảm bớt áp lực từ truyền thông cho Đội Tarahumara: anh ta chỉ cần ngậm miệng. Chưa từng có ai nhắc đến tính ngạo nghễ nam nhi của người Tarahumara cho tới khi Fisher bắt đầu kể với các phóng viên về điều đó. “Họ không chịu thua phụ nữ,” anh ta nói. “Và sẽ chẳng bắt đầu chịu thua từ lần này đâu.” Đó là một tiết lộ rất có sức hấp dẫn – đặc biệt là với người Tarahumara, những người chẳng hiểu anh ta đang nói gì.
Thực ra xã hội người Tarahumara rất bình đẳng; đàn ông dịu dàng và tôn trọng phụ nữ, và người ta thường xuyên trông thấy họ địu trẻ con đằng sau lưng, cũng giống như các bà vợ. Đàn ông và phụ nữ đua riêng biệt, điều đó là sự thật, nhưng chủ yếu vì lý do hậu cần: các bà mẹ với một lũ nhỏ cần chăm sóc không thể tự do chạy nhảy hai ngày liển trong các hẻm núi được. Họ phải ở gần nhà, vì vậy, các cuộc đua của họ thường ngắn hơn (và theo tiêu chuẩn của người Tarahumara, “ngắn” có nghĩa là từ bốn mươi đến sáu mươi dặm). Phụ nữ vẫn được tôn trọng như những người chạy bộ cừ khôi, và thường giữ nhiệm vụ cho’ kéame – một sự kết hợp giữa đội trưởng và người cầm cái đặt cược – khi những người đàn ông chạy đua. So sánh với những người đàn ông Mỹ tôn sùng giải Bóng bầu dục, thì đàn ông Tarahumara lại như fan hâm mộ ban nhạc nữ Lilith Fair.

Fisher đã từng một lần phải hổ thẹn vì cả đội hình của anh ta bỏ cuộc giữa chừng. Giờ đây, nhờ có sai sót của mình, mà anh ta nhận thấy mình đang đứng giữa tâm điểm của một chương trình truyền hình Cuộc chiến của hai giới tính, mà rất có lẽ, là anh ta sẽ thua. Kỷ lục cá nhân của Ann tại Leadvile hai năm về trước chỉ chậm hơn thời gian 20 giờ 3 phút của Victoriano khoảng ba mươi phút, và cô ấy đã tiến bộ vượt bậc kể từ lúc đó. Hãy xem giải Western States; cô đã rút ngắn được đến chín mươi phút chỉ trong khoảng thời gian một năm. Không ai có thể nói trước được rằng cô ấy sẽ làm gì khi xuất hiện lần này tại Leadville, khi cô đang ngùn ngụt quyết tâm giành chức vô địch.

Hơn nữa, Ann đang có lợi thế: Victoriano và Cerrildo không trở lại giải năm nay (họ phải trồng ngô và không có thời gian để tham gia một cuộc chạy chơi đùa khác nữa), vì vậy Fisher đã mất đi hai tay đua cự phách nhất.

Trước đây, Ann đã từng vô địch giải Leadville hai lần, vì vậy, không giống như mấy tay mơ mà Fisher mới tuyển mộ được, cô có lợi thế to lớn nữa là nắm rõ các khúc ngoặt gây bối rối trên đường chạy. Chỉ bỏ lỡ một điểm đánh dấu tại giải Leadville, bạn có thể sẽ phải lang thang nhiều dặm trong bóng tối trước khi có thể quay trở lại đường đua.

Ann cũng có khả năng thích nghi khí hậu rất nhanh với những nơi có cao độ lớn, và cô biết rõ hơn ai hết cách thức phân tích và giải quyết các vấn đề về hậu cần cho một cuộc chạy đua cự ly một trăm dặm. Về bản chất, một giải đua ultra là một phương trình nhị phân, tạo nên từ hàng trăm câu hỏi dạn có/không: Ăn ngay bây giờ hay chờ thêm? Lao nhanh xuống con dốc này, hay giảm tốc độ, để dành cơ tứ đầu cho đoạn đường bằng phẳng? Có nên kiểm tra xem cái gì đang gây ngứa ngáy trong tất, hay bỏ mặc để chạy tiếp? Cự ly siêu dài sẽ làm mọi vấn đề dù nhỏ nhất biến thành rắc rối lớn (một vết rộp dẫn đến một chiếc tất đẫm máu, từ chối một thanh PowerBar có thể gây mụ mẫm đầu óc tới mức chẳng thể chú ý được các chỗ đánh dấu đường chạy), vì vậy, chỉ cần một câu trả lời sai là có thể làm một cuộc đua bị đổ bể. Nhưng điều này không bao giờ xảy ra với Ann, cô học trò xuất sắc; cứ vào các cuộc chạy siêu dài, thì cô luôn làm các bài tập lựa chọn này một cách hoàn hảo.
Nói ngắn gọn: Những người Tarahumara rất đáng khen vì đã thể hiện là những tay nghiệp dư có khả năng gây sửng sốt, nhưng lần này, họ phải chạm trán với dân chuyên nghiệp đỉnh cao trong bộ môn này (đúng theo nghĩa đen; Ann hiện này đã là vận động viên chuyên nghiệp do Nike tài trợ). Những người Tarahumara đã có được khoảnh khắc toả sáng ngắn ngủi với tư cách là các nhà vô địch giải Leadville; còn bây giờ, họ trở lại với đây với thế cửa dưới.
Điều này lý giải sự có mặt của những người mặc áo choàng trắng phù thuỷ.

Tuyệt vọng trong việc thay thế hai cựu binh vắng mặt, Fisher đã đi theo Patrocinio lên một ngôi làng trên ngọn núi cao hơn 2.700 mét tên là Choguita. Ở đây, anh ta tìm được Martimano Cervantes, một bậc thầy môn bóng chạy bốn mươi hai tuổi, và học trò cưng của anh ta, chàng trai hai mươi lăm tuổi tên là Juan Herrera. Choguita khá lạnh vào buổi đêm và bị ánh mặt trời thiêu đốt vào ban ngày, vì vậy, ngay cả khi chạy bộ, người Tarahumara ở làng Choguita vẫn giữ ấm ở thể bằng các áo choàng len dài gần đến gót chân. Mỗi khi họ sải bước chạy xuống đường mòn, với các tấm áo choàng tung bay, trông họ như những ảo thuật gia, hiện ra từ một làn khói.
Juan và Martimano có vẻ nghi ngại. Họ chưa bao giờ rời làng mình, và chuyến đi này hứa hẹn một khoảng thời gian dài cô đơn giữa lũ Quỷ Râu Rậm. Fisher đã dập ngay ý định phản đối của bọn họ; anh ta có tiền và sẵn sàng trả hậu hĩnh. Năm đó, mùa đông trên cao nguyên tại Choguita khô hạn và mùa xuân còn tồi tệ hơn, và anh ta biết rằng nguồn thực phẩm của họ đã xuống thấp đến mức nguy hiểm. “Hãy đến và chạy đua cùng chúng tôi,” Fisher hứa hẹn, “và tôi sẽ cung cấp cho làng của các anh một tấn ngô và nửa tấn hạt đậu.”
Ừm. Năm mươi bao tải ngô cũng chẳng phải quá nhiều cho một ngôi làng… nhưng ít nhất là nó được đảm bảo. Nếu họ có bạn bè đi cùng, thì chắc sẽ ổn thôi.

Chúng tôi còn có một số người khác cũng chạy rất nhanh, họ bảo Fisher. Có thể thêm vài người đi cùng không?

Không được, Fisher trả lời. Chỉ mình hai anh thôi.

Gã Ngư Ông thực ra đang bí mật thực hiện một mưu đồ khác: bằng việc chọn những người chạy bộ từ càng nhiều ngôi làng khác nhau càng tốt, anh ta hy vọng sẽ làm chính những người Tarahumara cạnh tranh với nhau. Hãy để họ cắn xé lẫn nhau, anh ta nghĩ, và giành chiến thắng ở Leadville trong cuộc cạnh tranh này. Đây là mưu kế ranh ma – và hoàn toàn lạc lối. Nếu Fisher biết rõ hơn về văn hoá của người Tarahumara, anh ta sẽ hiểu rằng chạy đua không làm chia rẽ các ngôi làng; mà làm họ đoàn kết lại. Đó chính là một cách mà các bộ tộc ở xa nhau thắt chặt thêm tính gắn bó và tình bạn giữa những người cùng bộ lạc, và cũng là để đảm bảo rằng tất cả mọi người trong vùng hẻm núi đều trong tình trạng sẵn sàng tương trợ khi có tình huống khẩn cấp. Tất nhiên, đua là phải có tính cạnh tranh, nhưng nó chỉ như một ván bóng chạm trong gia đình vào buổi sáng ngày Lễ Tạ ơn. Người Tarahumara xem cuộc đua như một lễ hội của tình bằng hữu; còn Fisher thì lại cho rằng đó là một trận đánh.

Nam đấu với nữ, làng nọ đấu làng kia, giám đốc giải đua đấu với người quản lý đội – chỉ sau vài phút kể từ lúc tới Leadville, Fisher đã nằm giữa những trận bão tố ấp ủ trên cả ba mặt trận. Và sau đó anh ta thực sự bắt tay vào việc.

“Này, tôi chụp chung một bức ảnh với họ được không?” một tay đua tham gia giải Leadville hỏi khi anh ta nhìn thấy những người Tarahumara trong thị trấn trước khi cuộc đua diễn ra.

“Tất nhiên rồi,” Fisher đáp. “Anh có hai mươi đô chứ?”

“Để làm gì chứ?” tay đua kia giật mình hỏi lại.

Vì những tội ác chống lại nhân loại. Vì một thực tế là “người da trắng” đã đối xử không ra gì với người Tarahumara và những tộc người thiểu số khác suốt nhiều thế kỷ qua, Fisher giải thích. Và nếu anh không thích điều này, thì rất tiếc: “Tôi chẳng quan tâm chút nào đến cộng đồng chạy bộ siêu dài,” Fisher sẵn sàng nói. “Tôi không quan tâm đến người da trắng. Tôi thích người Tarahumara nện một trận ra trò vào đám mông trắng.”

Mông trắng? Chắc phải rất lâu rồi Fisher không ngoái lại để ngắm cái bàn toạ của chính mình. Và anh ta đang làm gì ở đây cơ chứ: một giải đua, hay một cuộc chiến?

Chẳng ai có thể tới trò chuyện với những người Tarahumara, thậm chí chẳng thể vỗ vai họ và nói “Chúc may mắn,” mà không bị gã Pescador chen vào giữa. Ngay cả Ann Trason cũng nhận thấy có cả một bức tường thù địch chắn trước mặt cô. “Rick cố gắng cô lập những người Tarahumara một cách không cần thiết,” sau này, cô phàn nàn. “Anh ta còn chẳng để cho chúng tôi nói chuyện với họ.”
Các quan chức của hãng Rockport cảm thấy bối rối. Họ vừa ra mắt một loại giày chạy đường mòn, và toàn bộ chiến dịch marketing được xây dựng xoay quanh giải Leadville. Loại giày đó thậm chí còn được đặt tên là Leadville Racer. Khi Rick Fisher kêu gọi họ tài trợ (“Hãy nhớ, là anh ta tìm đến chúng tôi”. Tony Post, phó chủ tịch hãng Rockport kể với tôi như vậy), Rockport đã làm rõ rằng những người Tarahumara sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc quảng bá. Rockport sẽ rót tiền, và đổi lại, những người Tarahumara sẽ phải đi những đôi giày màu vàng chuối đó, đi trước đám đông, xuất hiện trong một số mẩu quảng cáo. Như vậy có được không?
Hoàn toàn nhất trí, Fisher hứa hẹn.

“Và rồi, khi tôi đến Leadville và gặp cái gã kỳ lạ này,” Tony Post kể tiếp. “Anh ta luôn nóng nảy một cách thiếu kiềm chế. Thật mâu thuẫn. Ở đây, bạn sẽ thấy những con người hết sức hiền lành, nằm dưới sự quản lý của mặt tồi tệ nhất của văn hoá Mỹ. Như thể…” Post ngừng lời để hồi tưởng lại, và trong sự im lặng đó, bạn gần như có thể nghe thấy được cơn bừng tỉnh hình thành và xuất hiện trong đầu ông ta. “Như thể anh ta ghen tị vì họ đang thu hút hết những sự chú ý.”

Và cứ thế, với các cuộc chiến cứ âm ỉ vây quanh họ, nhưng người Tarahumara dập những điếu thuốc của mình và rón rén ngại ngần lách qua các tay đua khác để đi đến mặt trước toà án Leadville, là nơi mà trước đây họ treo cổ những tên trộm ngựa. Giữa bạt ngàn những cái ôm, những cái bắt tay, tình bằng hữu của những người chuẩn bị cùng vào sinh ra tử mà các tay đua khác chia sẻ cho nhau trong loạt đếm ngược cuối cùng, những người Tarahumara trông thật cô độc.

Nụ cười hoà nhã của Manuel Luna biến mất và gương mặt anh ta rắn lại như gỗ sồi. Juan Herrera điều chỉnh lại chiếc mũ Rockport và xỏ chân vào đôi giày Rockports mới màu vàng choé có đế dày như ủng leo núi giá 110 đô la của mình. Martimano Cervantes thì thu mình vào tấm áo choàng trong cái lạnh về đêm trên núi Rocky. Ann Trason bước lên trước mặt họ, làm các động tác thả lỏng, và nhìn sâu vào màn đêm phía trước.

— HẾT CHƯƠNG 12 —