Kilian Jornet: bí quyết thành công của chân chạy núi vĩ đại

Thành tích phá kỷ lục giải đấu UTMB của Kilian Jornet năm 2022 đã một lần n ữa minh chứng với chúng ta rằng trong môn thể thao chạy đường núi, anh vẫn là chân chạy vĩ đại nhất thế giới. Vậy bí quyết giúp anh đạt được những thành công vang dội cho tới nay là gì? Bài viết này sẽ góp phần làm sáng tỏ câu hỏi này.

Khi nghĩ về chạy trail (chạy đường núi), cái tên xuất hiện ngay trong đầu các chân chạy có lẽ là Kilian Jornet. Kể từ khi lần đầu vô địch giải đấu Ultra-Trail du Mont-Blanc (UTMB) năm 2008, chân chạy xứ Catalan vẫn giữ vững vị trí dẫn đầu của mình trong làng chạy trail dù đó là hoàn thành quãng đường đua gần 5km có cao độ 1000m trong thời gian khoảng 30 phút hay là các cuộc thử sức bền khắc nghiệt với cự ly trên 100km, Kilian vẫn luôn là người đứng cao hơn phần còn lại.

Kilian đã vô địch giải đấu SkyRunner 5 lần và 5 lần giải Hardrock 100 trong đó một lần anh vô địch cự ly 100 dặm trong tình trạng phải đeo nẹp do bị trật khớp vai sau khi bị ngã ở Km23. Anh cũng vô địch giải đấu Western States Endurance Run của Mỹ, giải đấu tương tự như UTMB. Theo số liệu của Hiệp hội chạy bộ đường mòn quốc tế, Kilian mới chỉ về sau ở một giải đấu duy nhất trong 14 giải gần nhất.

Kilian Jornet vô địch UTMB 2022 và thiết lập kỷ lục đường chạy với thời gian 19:50:30.

Sau khi về đích thứ 5 tại giải Sierre-Zinal hồi tháng 8/2022, chúng ta tưởng chừng chân chạy 34 tuổi đã bỏ lại phía sau những năm tháng hào hùng của mình. Nhưng thực tế việc anh lần thứ 4 vô địch UTMB đồng thời lập kỷ lục đường đua đã xóa tan mọi nghi ngờ. Anh đã lần đầu tiên thiết lập kỷ lục đường đua 170km này trong thời gian dưới 20 giờ với thành tích 19 giờ, 49 phút và 30 giây.

Vậy yếu tố nào đã góp phần sản sinh ra một chân chạy ưu tú như Kilian, người đã và đang bỏ lại đồng bạn ở một khoảng cách khá xa? Liệu đây là thiên phú hay là hệ quả của quá trình tập luyện? Là sức mạnh thể chất hay tinh thần? Có lẽ đó là sự kết hợp của vô vàn các yếu tố để tạo ra một chân chạy siêu nhân trong làng chạy núi.

Quê nhà trên núi

Kilian là con của một hướng dẫn viên trên núi, lớn lên tại vùng núi Pyrenees của Tây Ban Nha trong một ngôi nhà nhỏ trên độ cao 2000m. Khi mới chỉ 18 tháng tuổi, anh thường đi bộ khoảng 6 đến 7 giờ và khi 3 tuổi anh đã leo núi có độ cao 3000m.

Bên cạnh những lợi thế về tim mạch thiên phú của một đứa trẻ lớn lên trên núi, mối liên kết của anh với núi rừng cũng là yếu tố quan trọng quyết định sự thành công của anh ngay hôm nay. Anh đã dành nhiều năm tháng trong đời sinh sống tại dãy núi Alps. Ở nơi này, chỉ cần bước chân ra khỏi cửa, anh có thể tập luyện ở độ cao 4000m trên mực nước biển. Khi không chạy núi, anh lại là vận động viên leo núi có số má, xô đổ nhiều kỷ lục và là nhà vô địch trượt tuyết núi. Núi rừng đã ăn sâu vào trong máu của anh và anh với núi rừng đã hòa thành một.

Núi rừng đã thấm vào huyết mạch của Kilian từ khi sinh ra

Kilian cho biết 33-40% khối lượng tập luyện của anh, tức tương đương với gần 9 giờ mỗi tuần, diễn ra ở độ cao trên 2000m so với mực nước biển.

Huấn luyện viên Derek Dalzell, giám đốc tiếp thị sản phẩm khoa học thể thao của COROS, nhà tài trợ của Kilian đã dành nhiều thời gian tập trung phân tích dữ liệu tập luyện trên đồng hồ của Kilian. Ông cho biết “khi bạn lớn lên trong một môi trường đặc thù, cơ thể sẽ phát triển những kỹ năng mang tính bản năng thứ hai thích nghi với khí hậu và độ cao đó.”

 Đổ dốc điêu luyện

Khả năng đổ dốc điêu luyện là một điểm nổi bật của Kilian. Trong khi nhiều người trong chúng ta phải tốn nhiều năng lượng để kiểm soát khi đổ dốc ở các đoạn dốc khó gồ ghề thì kỹ thuật của Kilian giúp anh tiết kiệm năng lượng và phục hồi ở các đoạn xuống dốc để dồn sức cho các đoạn lên dốc.

Số liệu từ đồng hồ COROS của anh khi phá kỷ lục đường đua UTMB minh chứng cụ thể điều này. Khi đang đuổi theo Jim Walmsley, Kilian tận dụng các đoạn xuống dốc để phục hồi sau các đoạn leo dốc ở tốc độ ngưỡng. Trong suốt một đoạn đường dài 23km, nhịp tim của Kilian ở mức đặc biệt thấp 119 dù đoạn đường này gồm nhiều đoạn leo dốc.

Theo huấn luyện viên Dalzell, “điểm nổi bật nhất mà số liệu thi đấu UTMB của anh thể hiện là khả năng phục hồi ở các đoạn đổ dốc, cụ thể anh chạy các đoạn đương gồ ghề rất tốt tới mức anh có thể đổ 5km dốc trong thời gian 16 phút mà nhịp tim vẫn tiếp tục giảm. Bản thân tôi là huấn luyện viên chiến thuận và khi làm việc với Kilian chúng tôi hiểu rằng nhờ vào việc phục hồi khi xuống dốc, Kilian có thể đẩy lên tốc độ ngưỡng khi chạy lên dốc.”

Đổ dốc là thế mạnh của Kilian

Paul Aitken, một thành viên trong nhóm dẫn tốc của Kilian khi anh này lập kỷ lục cung đường Bob Graham Round đã nhận xét: “Anh ấy chọn chạy xuống dốc ở những đoạn mà bình thường người khác phải dung cả tứ chi. Khi tôi huấn luyện mọi người chạy xuống dốc, tôi thường nhắc tới Kilian. Anh là người biết tận dụng tối đa địa hình và những địa mạo xung quanh nhằm giảm tình trạng đuối mỏi cơ, giúp tăng tốc hoặc giảm tốc khi cần thiết. Nhìn anh chạy giống như một đứa trẻ bảy tuổi chạy xuống dốc không hề sợ hãi, giúp anh tự tin và kiểm soát tốc độ tốt hơn.”

Chế độ tập luyện hoàn hảo

Trong giai đoạn chuẩn bị cho giải UTMB năm 2022, Kilian đã dành 76% thời lượng tập luyện cho các bài chạy ở tốc độ nhẹ nhàng hay như anh nói là vùng 1 và vùng 2 hay ở ngưỡng tốc độ anh có thể duy trì chạy trong nhiều giờ. Khối lượng tập luyện của anh lên tới 200km mỗi tuần, phần nhiều là tập trên núi.

Dù anh dành nhiều ngày và giờ tập luyện trên núi, anh cũng thực hiện các bài tập tempo hay các bài chạy stride như 100x100m nhằm duy trì tốc độ.

Theo huấn luyện viên Dalzell, “điều khiến tôi ngạc nhiên khi nhìn vào dữ liệu tập luyện của Kilian là độ cao của mỗi bài tập. Độ cao bình quân trong các bài tập của anh dao động trong khoảng từ 2200m đến 4400m.”

Môn thể thao yêu thích của Kilian khi anh không chạy

Bên cạnh các yếu tố trên, Dalzell cho rằng việc tập các môn bổ trợ khác cũng là yếu tố giúp anh thành công. Dalzell cho biết “vào mùa nghỉ, Kilian chuyển sang trượt tuyết núi và đây là hoạt động giúp Kilian tích lũy thêm rất nhiều cao độ vào kinh nghiệm tập luyện của bản thân và các hoạt động thay thế khi nghỉ chạy giúp anh chạy tốt hơn khi thi đấu. Đối với nhiều vận động viên, việc tập luyện giống Kilian là rất khó khăn. Mùa nghỉ tập là cơ hội để tâm trí và tinh thần phục hồi. Kipchoge có thể leo lên xe và đạp thư giãn hoặc tập yoga nhưng cũng không tới mức cường độ mà Kilian tập luyện các môn khác khi không chạy bộ.”

Góc độ tâm lý

Bên cạnh những đặc điểm sinh lý, tâm lý cũng đóng vai trò rất quan trọng. Kilian thừa nhận khi chuẩn bị cho giải UTMB năm 2022, anh đã rất căng thẳng và rõ ràng tinh thần thép hiển nhiên là một yếu tố quan trọng. Bên cạnh đó, Dalzell cho rằng chính tình yêu với núi rừng đã giúp Kilian tận hưởng thời gian tập luyện của bản thận.

Dalzell cho biết “khi nghiên cứu các vận động viên như Kilian hay Kipchoge, khi nghe họ phát nói chuyện, rõ ràng họ rất hạnh phúc và yêu thích công việc mình làm. Để có thể có đủ động lực hoàn thành các bài tập luyện nặng, chúng ta cần thực sự cần có đủ tình yêu cho các bài tập đó. Đó chính là con người họ, tình yêu của họ và lối sống của họ.”

Kilian bị trật khớp vai trong giải Hardrock 100 nhưng vẫn vô địch giải đấu

Chuyên gia khoa học thể thao và chân chạy marathon John Brewer cho biết thêm: “Kilian có tâm lý kiên định và cứng rắn và điều này giúp anh duy trì tập luyện ở cấp độ cao nhất, giúp anh tập trung vào việc đẩy bản thân tiến sát tới cực hạn ngay cả khi mọi thứ không diễn ra theo mong muốn. Do đó, thành công của Kilian là sự kết hợp hài hòa của hai yếu tố thiên phú và khổ luyện.”

 Sinh ra để chạy

Kilian có một cơ thể mỏng nhưng cơ đùi và cơ bắp chân của anh lại khá to so với các chân chạy đường bằng. Điều này giúp anh tăng tốc trên các đoạn leo dốc. Chỉ số VO2max của anh dao động trong khoảng 85 – 92ml/kg/min — ngưỡng trên thuộc nhóm cao nhất trên thế giới hiện nay.

Brewer kết luận: “Để có thể xuất sắc như Kilian, chúng ta cần có các đặc điểm di truyền để có thể tập luyện sức bền ở cấp độ thành tích cao. Những đặc điểm này bao gồm khả năng hấp thụ oxy cao, cơ thể nhẹ nhưng mạnh mẽ và hệ cơ được cấu thành từ rất nhiều sơi cơ co chậm có khả năng chống chịu với tình trạng đuối mỏi.”

Theo Athletics Weekly

About the Author Phạm Thao

>
0 Shares