Lịch sử của giải Ironman Triathlon

Giới thiệu giải Ironman Triathlon (Ironman 140.6)

Giải Ironman Triathlon giải thi ba môn phối hợp bơi – đạp – chạy đường dài do World Triathlon Corporation (WTC) tổ chức. Cuộc đua này bao gồm ba chặng liên tiếp: Chặng bơi: 2,4 dặm (3,86km), Chặng đạp xe: 112 dặm (180,25km), Chặng chạy bộ: cự li marathon 26,2 dặm (42,195km). Người tham dự cuộc đua thực hiện liên tiếp ba chặng đua nói trên, không nghỉ, theo đúng trình tự như vậy. Hầu hết các giải Ironman đều có thời gian giới hạn (cut of time) là 17 giờ, trong đó chặng bơi có thời gian giới hạn là 2 giờ 20 phút, chặng đạp: 8 giờ 10 phút, và chặng chạy là 6 giờ 30 phút. Đây vẫn được coi là một trong những cuộc đua diễn ra trong một ngày khắc nghiệt nhất thế giới.

Giải Vô địch Thế giới Ironman World Championship được tổ chức tại Hawaii hàng năm từ 1978, ban đầu là ở đảo Oahu và sau đó được chuyển sang Kailua-Kona. Ngoài giải Ironman Triathlon, có một số giải đua khác có cùng cự li nhưng không do công ty WTC tổ chức, ví dụ như Challenge Roth hay Norseman Triathlon.

Nguồn gốc giải đua

Ý tưởng về giải Ironman Triathlon xuất phát từ một cuộc tranh luận sau giải O’ahu Perimeter Relay năm 1977 (giải chạy tiếp sức 134 dặm quanh đảo O’ahu Hawaii). Trong đám vận động viên tham gia giải Relay này có cả các thành viên của nhóm chạy bộ Mid-Pacific Road Runners và câu lạc bộ bơi Waikiki Swim Club. Các thành viên của hai nhóm này đã tranh luận xem vận động viên chạy bộ và vận động viên bơi lội, ai khoẻ hơn. Trong cuộc tranh luận, một sĩ quan hải quân Mỹ tên là John Collins đã trích dẫn một bài trong tờ tạp chí Sports Illustrated, rằng vận động viên xe đạp người Bỉ Eddy Merckx được mệnh danh là người có VO2max (mức tiêu thụ oxygen cực đại) cao nhất trên thế giới, và như vậy, có thể là các vận động viên xe đạp mới là khoẻ mạnh hơn cả. Vì vậy, các bên đã thống nhất rằng cuộc tranh luận này cần được giải quyết bằng thi thố thể lực, và để đảm bảo công bằng, tất cả các vận động viên tham gia phải chơi đủ cả ba môn bơi, đạp, và chạy, theo các cự li các giải có sẵn trên đảo Oahu: Giải bơi Waikiki Roughwater Swim (2,4 dặm), giải đạp xe quanh đảo Oahu (115 dặm) và giải Marathon Honolulu (26,2 dặm). Cho đến thời điểm này, trong các nhóm câu lạc bộ đối đầu trên đều không có ai từng tham gia giải đạp xe Oahu, nên phần đạp này sẽ là yếu tố làm cân bằng cho các bên tham dự. Đường đạp xe sau đó được cắt ngắn bớt 3 dặm để khớp điểm cuối hành trình đạp xe với điểm xuất phát giải Honolulu Marathon. Trước giải, mỗi vận động viên nhận được một bản chỉ dẫn luật chơi và hướng dẫn đường đua. Trong trang cuối bản chỉ dẫn có dòng chữ: “Bơi 2,4 dặm! Đạp 112 dặm! Chạy 26,2 dặm! Và bạn có quyền khoe khoang đến tận cuối đời.” Dòng chữ này hiện nay là slogan được đăng kí bản quyền của giải đua này. Collins cũng là người tuyên bố: “Ai về đích đầu tiên sẽ được tôn vinh với cái tên Iron Man (Người Sắt).”

Giải Ironman Triathlon đầu tiên ấy diễn ra vào ngày 18 tháng Hai năm 1978, với 15 vận động viên tham dự, và trong số đó, có 12 người hoàn thành được cuộc đua. Người về đích đầu tiên là Gordon Haller, một Sĩ quan thông tin của Hải quân Hoa Kì, và giành được danh hiệu Ironman đầu tiên với thời gian 11 giờ, 46 phút, 58 giây. Người về nhì John Dunbar là một đặc nhiệm SEAL. Anh này dẫn đầu sau khi kết thúc chặng đạp và có cơ hội dành chiến thắng, nhưng bị hết nước trong khi chạy marathon, và đội hỗ trợ của anh đành phải tiếp tế cho ta… bia.

Năm tiếp theo, 1979, Lyn Lemaire, một nhà vô địch môn xe đạp đến từ Boston đã giành được vị trí thứ sáu toàn giải, và trở thành Ironwoman, hay Người Sắt nữ đầu tiên. Từ đó trở đi, giải càng ngày càng thu hút được nhiều vận động viên tham dự hơn, và chính thức trở thành giải Ironman Triathlon. Sau này, nhiều giải Triathlon khác với cùng format được WTC công nhận và hình thành Ironman series, là các giải vệ tinh, được sử dụng để xét tư cách tham dự giải Vô địch thế giới Ironman World Championship tại Kona, Hawaii.

Hiện nay, kỉ lục của Ironman World Championship là 8 giờ, 1 phút, 40 giây, do vận động viên người Đức, Patrick Lange lập ra năm 2017. Kỉ lục của nữ Ironman do Daniela Ryf (người Thuỵ Sĩ) nắm giữ, với thời gian 8 giờ, 46 phút, 46 giây, lập vào năm 2016.

Giải Ironman 70.3 (hay Half Ironman)

Từ năm 2005, WTC lập ra hệ thống các giải Ironman 70.3, hay còn gọi là Half Ironman, với các cự li bằng nửa cự li giải Ironman 140.6: bơi 1,2 dặm (1,9km), đạp 56 dặm (90km) và chạy 13,1 dặm (21.1km). Giải Ironman Đà Nẵng, tổ chức tháng 5 hàng năm, nằm trong series các giải Ironman 70.3 này.

(Lược dịch từ Wikipedia)