BORN TO RUN – SINH RA ĐỂ CHẠY

CHƯƠNG 5

Phần 2

“Hooooooooolaaaaaaaaa! Amigooooooooooos!”

Bí ẩn về gã lang thang cô độc được giải quyết còn sớm hơn Ángel mong đợi. Khi vẫn còn đang nheo mắt dưới ánh nắng để theo dõi đám học sinh trở về trường, thì anh ta nghe thấy một tiếng hú vang vọng và nhìn thấy một kẻ trần truồng đang vẫy tay và chạy dọc xuống theo đường mòn về phía dòng sông.

Quan sát kĩ hơn, thì Sinh Vật đó không hoàn toàn khoả thân. Nhưng gọi là có mặc quần áo thì cũng không phải, và chắc chắn là không theo tiêu chuẩn ăn mặc của người Tarahumara. Là giống người không thích bị nhìn thấy, người Tarahumara lại quá ăn diện. Đàn ông thì mặc các áo choàng màu sáng phủ lên một miếng vải quấn quanh phần thân dưới, rủ xuống như một chiếc váy ngắn, cả trước lẫn sau. Họ buộc tất cả lại với nhau bằng một cái khăn đủ màu cầu vồng, và trang trí thêm bằng một chiếc khăn quấn đầu có cùng màu sắc. Phụ nữ Tarahumara trông còn lộng lẫy hơn, với những chiếc váy ngắn vô cùng sặc sỡ và áo choàng đồng màu, làn da nâu sậm của họ được trang điểm thêm bằng các chuỗi vòng đeo cổ và vòng đeo tay làm từ các viên đá có màu san hô. Bất kể đang mặc bộ đồ leo núi diêm dúa cỡ nào, thì đảm bảo bạn vẫn sẽ cảm thấy mình cứ như đang khoả thân khi đứng trước những người Tarahumara.

Ngay cả xét theo tiêu chuẩn đối với những người khai khoáng bị mặt trời làm cho điên loạn, thì Sinh Vật kia vẫn ăn mặc quá tồi tàn. Hắn chỉ mặc một cái quần cộc có màu đất của chabochi, một đôi dép xăng đan, và một chiếc mũ bóng chày cũ kĩ. Chỉ có vậy. Không ba lô, không áo, và có vẻ như chẳng có thức ăn, bởi vì ngay khi chạy đến chỗ Ángel, anh ta hỏi bằng tiếng Tây Ban Nha ngọng nghịu để xin ‘agua’ (nước) và làm động tác xúc xúc vào miệng – chắc anh ta muốn ăn gì đó?

“Assag,” Ángel nói với anh ta bằng tiếng Tarahumara, ra hiệu cho anh ta ngồi xuống. Ai đó mang ra một cốc pinole, loại cháo ngô của người Tarahumara. Kẻ lạ mặt húp hết một cách chóng vánh. Xen giữa những tiếng ừng ực, anh ta cố gắng nói chuyện. Anh ta vung tay không ngừng và thè lưỡi như chó thở hổn hển.

“Corriendo?” người thầy giáo hỏi. Anh vừa mới chạy à?

Sinh Vật kia gật đầu. “Todo día,” anh ta nói bằng tiếng Tây Ban Nha bồi. “Suốt cả ngày.”

“Por qué?” Ángel hỏi. “Y a dónde?” Tại sao? Và chạy đi đâu?

Sinh Vật nọ bắt đầu tuôn ra một câu chuyện dài, khiến Ángel cảm thấy thích thú như thể đang xem nghệ thuật biểu diễn, nhưng hầu như chẳng có chút mạch lạc nào. Từ những gì Ángel rút ra được, gã lang thang cô độc này hoặc là hoàn toàn mất trí, hoặc chẳng hề cô đơn chút nào; anh ta tuyên bố rằng mình có một người đồng hành còn bí ẩn hơn nữa, một kiểu chiến binh người Apache mà anh ta gọi là Ramón Chingón – “Ray, gã Đểu cáng Xấu xa.”

“Y tú?” Ángel hỏi. “Còn tên anh là gì?”

“Caballo Blanco,” anh ta nói. Ngựa Trắng.

“Pues, bueno,” người thầy giáo trả lời và nhún vai. Vậy là được rồi.

Ngựa Trắng không ở lại lâu; sau khi anh ta uống thêm chút nước và ăn xong cốc pinole thứ hai, anh ta chào tạm biệt và lại chạy tung tăng ngược lên đường mòn. Anh ta giậm chân và hí lên như ngựa hoang khi rảo chân đi, làm bọn trẻ thích thú, cười phá lên và đuổi theo cho tới khi anh ta biến mất một lần nữa vào hoang vu.

“Caballo Blanco es muy amable,” Ángel nói và kết thúc câu chuyện, “pero un poco raro.” Ngựa Trắng là người tốt, và theo nghĩa là, nếu như bạn thích mấy gã hơi điên điên một chút.

“Vậy, anh nghĩ rằng anh ta vẫn ở ngoài đó?” Tôi hỏi.

“Hombre, claro,” Ángel nói. “Anh ta vừa ở đây hôm qua. Tôi đã cho anh ta uống nước bằng cái cốc đó.”

Tôi nhìn quanh. Chẳng có cái cốc nào cả.

“Cái cốc cũng vừa ở đó,” Ángel khẳng định.

Từ những điều mà Ángel lượm lặt được trong nhiều năm qua, Caballo sống trong một căn lều anh ta tự dựng lên đâu đó bên kia núi Batopilas. Mỗi khi xuất hiện ở trường của Ángel, anh ta luôn đến với đôi chân chỉ đi dép xăng đan, áo quàng trên lưng (nếu có), và một túi cháo ngô khô vắt trên hông, như người Tarahumara. Anh ta như sống luôn trên vùng đất mà anh ta chạy, tuỳ thuộc vào korima, một trong các nền tảng của nền văn hoá Tarahumara.

Korima đọc gần giống như karma (nghiệp chướng) và có ý nghĩa tương tự, chỉ khác là nó ở hiện tại, ở đây và ngay lúc này. Nghĩa vụ của bạn là phải chia sẻ tất cả những gì chia sẻ được, ngay lập tức và không được trông mong gì: một khi món quà đã rời khỏi tay bạn, thì ngay từ đầu nó cũng chưa từng là của bạn. Người Tarahumara không có hệ thống tiền tệ, vì vậy korima là cách mà họ giao thương: nền kinh tế của họ dựa trên việc trao đổi các ân huệ và thỉnh thoảng là các thạp bia ngô.

Ngựa Trắng có dáng vẻ và cách ăn mặc cũng như cách nói năng hoàn toàn không giống người Tarahumara, nhưng sâu thẳm bên trong, anh ta là một trong số họ. Ángel đã nghe nói về những người chạy bộ Tarahumara dùng túp lều của Ngựa Trắng làm trạm nghỉ trong các chuyến đi dài xuyên qua vùng thung lũng. Để đáp lại, Ngựa Trắng lại luôn được chào đón với một bữa ăn và một nơi để nghỉ khi anh ta lang thang xuyên qua làng của Ángel trong các cuộc chạy ồn ào của mình.

Ángel vẫy cánh tay, khoát mạnh ra đằng xa – vượt qua con sông, qua đỉnh thung lũng, về phía vùng đất không phải của người Tarahumara, nơi chẳng có điều gì tốt đẹp.

“Ở đó, có một ngôi làng tên là Mesa de la Yerbabuena,” anh ta nói. “Anh có biết nơi đó không, Salvador?”

“Ừm,” Salvador lí nhí.

“Anh có biết điều gì đã xảy ra với nó không?”

“Ừ hữ,” Salvador trả lời, cách anh ta đổi giọng như thể muốn nói, Ừ, tất nhiên là biết.

“Nhiều người trong số những người chạy bộ giỏi nhất đến từ Yerbabuena,” Ángel nói. “Họ từng có một con đường mòn rất tốt, trên đó, họ có thể chạy được quãng đường rất dài chỉ trong một ngày, xa hơn nhiều so với quãng đường mà anh có thể đi được từ đây.”

Chẳng may thay, lối mòn đó tốt tới mức mà chính phủ Mexico cuối cùng quyết định trải nhựa lên đó và biến nó thành một con đường. Xe tải bắt đầu xuất hiện ở Yerbabuena, và mang theo các loại thực phẩm mà người Tarahumara hiếm khi dùng – nước ngọt có ga, kẹo sô cô la, cơm, đường, bơ, bột mì. Người dân Yerbabuena bắt đầu thích ăn tinh bột và bánh kẹo, nhưng họ cần tiền để mua những thứ đó, do vậy, thay vì làm việc trên các cánh đồng của mình, họ bắt đầu đi nhờ xe tới Guachochi, nơi họ rửa bát và làm công ban ngày, hoặc bán đồ thủ công lặt vặt tại nhà ga ở Divisadero.

“Đó là chuyện từ hai mươi năm về trước,” Ángel nói. “Bây giờ, ở Yerbabuena chẳng còn người chạy bộ nào nữa.”

Câu chuyện về Yerbabuena làm Ángel sợ, bởi vì bây giờ có tin đồn rằng chính quyền đã tìm ra cách làm một con đường dọc theo nền thung lũng và đi thẳng vào khu định cư này. Tại sao họ lại muốn làm một con đường ở đây, Ángel không thể hiểu nổi; người Tarahumara không muốn vậy, và họ là những người duy nhất sống ở nơi này. Chỉ có các thủ lĩnh ma tuý và đám lâm tặc hưởng lợi từ các con đường trong Copper Canyon, điều này khiến cho nỗi ám ảnh muốn làm đường ở vùng hẻo lánh của chính quyền Mexico có vẻ lạ lùng, nhưng cũng chẳng có gì đáng ngạc nhiên, khi nghĩ xem bao nhiêu binh sĩ và chính trị gia có liên hệ với việc buôn ma tuý.

“Đó chính là điều mà Lumholtz lo sợ sẽ xảy ra,” tôi tự nhủ. Một thế kỷ trước, nhà thám hiểm có tầm nhìn xa ấy đã cảnh báo rằng người Tarahumara đang có nguy cơ bị biến mất.

“Các thế hệ sau sẽ chẳng tìm thấy ghi chép nào khác về người Tarahumara ngoài những gì mà các nhà khoa học thời nay khơi gợi được từ miệng của những con người này và từ việc nghiên cứu các công cụ và phong tục của họ,” ông ta dự đoán. “Ngày nay, họ nổi trội lên như một di tích thú vị của một thời đại đã trôi qua từ lâu; như một đại diện của một trong những giai đoạn quan trọng nhất trong quá trình phát triển của loài người; như một trong những bộ lạc nguyên thuỷ phi thường, từng viết nên lịch sử nhân loại.”

“Có những người Rarámuri không tôn trọng truyền thống của chúng tôi được như Caballo Blanco,” Ángel than phiền. “El Caballo sabe – Ngựa Trắng hiểu.”

Tôi ngồi sụp xuống bên bức tường ngôi trường của Ángel, chân giật giật còn đầu căng ra vì kiệt sức. Để tới được đây, tôi đã liểng xiểng lắm rồi, vậy mà, có vẻ như cuộc săn tìm mới chỉ bắt đầu.

— Hết Chương 5 —