Nhân sinh thất thập

Bruce Vũ

Ở giải đua Chicago Marathon 2018, người ta chỉ biết đến Mo Farah của nước Anh, 4 lần HCV Thế Vận Hội, chiến thắng với thời gian 2:05:11 hay Brigid Kosgei của Kenya bỏ xa các đối thủ để cán đích với thời gian 2:18:35. Trước giải đua, truyền thông còn bàn đến chuyện quán quân 2017 là Galen Rupp có bảo vệ được chức vô địch của mình hay không, rồi đến chuyện Joan Benoit Samuelson có phá được kỷ lục của nhóm tuổi nữ 60-64 là 3:01:30 hay không? Câu trả lời thì mọi người đã biết là không và không.

Việc Mo Farah chiến thắng là điều không bất ngờ cho lắm bởi vì trong ba lần tham gia chạy marathon thì anh đều có những kết quả ấn tượng (hạng tám ở London 2014 với thời gian 2:08:21, hạng ba ở London 2017 với thời gian 2:06:21). Còn Brigid Kosgei từng về hạng nhì ở Chicago 2017 và hạng nhì London 2018, nói rõ hơn kỳ tích của Brigid là về top 2 ở tám trong chín lần cô tham gia chạy marathon.

Điều bất ngờ đến từ một người phụ nữ mang quốc tịch Mỹ nhưng có gốc gác Á Đông, bà Jeannie Rice cư dân đến từ tiểu bang Ohio, phá sâu kỷ lục nhóm tuổi F70-74 (3:35:29) với thành tích 3:27:50.

Sự thật thì chẳng có gì có thể xảy ra bất ngờ cả, sự việc bất ngờ chỉ vì nó không được các cơ quan truyền thông và báo chí khai thác và chúng ta không biết đến mà thôi. Cái gì cũng có quá trình và cơ sở. Để tìm hiểu về người đàn bà đã ở tuổi thất thập cổ lai hy với khả năng chạy nhanh hơn đa số thanh niên này chúng ta phải đi ngược dòng thời gian, tìm đọc lại bài phỏng vấn cách đây 5 năm do viện nghiên cứu chống quá trình lão hóa Benjamin Rose thực hiện. Qua cuộc phỏng vấn chúng ta có thể học hỏi được nhiều điều. Trước tiên, bà Rice có tố chất về chạy bộ nhưng bà không biết, mãi đến năm 35 tuổi bà mới bắt đầu chạy bộ để giảm cân. Cũng bao nhiêu runner ưu tú khác, có tố chất cũng cần phải có luyện tập mới thành công. Bà Rice có một chế độ luyện tập rất kỷ luật, không chạy quá tải để dẫn đến chấn thương. Bà cũng ăn uống kỹ lưỡng và coi trọng giấc ngủ. Còn nhiều chia sẻ thú vị nữa, mời bạn đọc bài phỏng vấn do Bruce Vũ chuyển ngữ.

—————————-

Vào một buổi chiều mùa thu đầy nắng và gió lộng, Jeannie Rice, một phụ nữ chạy bộ chia sẻ những kỷ niệm về việc chuyển đến Mỹ khi cô mới 19 tuổi, niềm vui chạy bộ (điều mà cô cho rằng làm cho cô tươi trẻ và tràn đầy sinh lực) và tại sao cô nghĩ rằng lão hóa tốt đòi hỏi nhiều hơn chỉ ăn uống thông minh và tập thể dục đầy đủ.

Hãy cho chúng tôi biết một chút về những năm đầu của bạn: Bạn được sinh ra và lớn lên khi nào và ở đâu, cha mẹ bạn đã làm gì và bạn là người con thứ mấy trong gia đình.
Tôi sinh ngày 14 tháng 4 năm 1948, ở Seoul, Hàn Quốc, và sống ở đó cho đến khi tôi 19 tuổi. Cha tôi làm việc cho chính phủ. Mẹ tôi chưa bao giờ làm việc. Bà là một người mẹ nội trợ, với 8 đứa con để chăm sóc. Tôi là đứa con thứ năm và là đứa con gái thứ ba, vì vậy mẹ tôi là một người mẹ rất bận rộn.

Bạn lớn lên và đi học ở Hàn Quốc. Bạn giỏi và không giỏi ở môn gì?
Tôi luôn giỏi tiếng Anh. Ở Hàn Quốc, vào thời điểm bạn học lớp 6, bạn phải học tiếng Anh, một tiếng mỗi ngày – và tôi luôn giỏi toán. [Cười] Tôi không giỏi lịch sử lắm. Tôi không quan tâm đến nó vào thời điểm đó, nhưng bây giờ thì có.

Và tôi luôn năng động. Nhưng tôi không là vận động viên. Ở Hàn Quốc, con gái bọn tôi không tham gia các môn thể thao vào thời điểm đó – chúng ta đang bàn đến chuyện cách đây hơn 50 năm khi tôi còn học trung học cơ sở và trung học – bởi vì không có môn gì cho chúng tôi. Tôi tham gia một lớp học nhảy, và tôi đạp xe đạp, và chúng tôi trượt băng rất nhiều vì nơi chúng tôi lớn lên không có nhiều ngọn núi, nhưng có rất nhiều ao hồ nhỏ, và trượt băng là một hoạt động mùa đông của chúng tôi – cả gia đình.

Điều gì đã đưa bạn đến Mỹ, và bạn đến khi nào?
Tôi đến đây vào năm 1968. Tôi đã hoàn thành bậc trung học và năm thứ nhất đại học ở Hàn Quốc, và chị tôi đã ở đây, kết hôn, và sống ở Lake County. Cô ấy muốn tôi sang đây và học về điều dưỡng. Nhưng khi tôi bắt đầu học đại học ở đây, tại trường Cao đẳng Cộng đồng Lakeland, tôi đã học nhiều và nhiều hơn các lớp thương mại. Đầu tiên tôi sở hữu một tiệm giặt ủi, nhưng cuối cùng tôi đã trở thành một nhân viên địa ốc.

Điều gì khiến bạn muốn trở thành một nhà địa ốc?
Chị tôi làm ngành bất động sản. Cô ấy kêu tôi thử làm, để xem tôi có thể thích trở thành một nhà địa ốc hay không. Tôi thấy cách cô ấy làm việc, những giờ cô ấy làm việc – đặc biệt là vào thứ Bảy và Chủ Nhật – và tôi nói với cô ấy: Không đời nào.

Nhưng cô ấy cứ nói với tôi rằng cô ấy nghĩ tôi sẽ giỏi về việc này, nên cứ thử đi. Vì vậy, tôi đã cho mình một cơ hội và tôi đã làm việc chăm chỉ. [Cười] Người quản lý của tôi, hồi đó, nói rằng tôi là người đầu tiên đến văn phòng và người cuối cùng rời khỏi đó và năm đầu tiên tôi bán được 28 căn nhà. Và tôi đạt được danh hiệu Nhân Viên Mới của năm.

Nhưng có rất nhiều điểm tương đồng giữa điều dưỡng và nhà địa ốc, tôi biết điều đó – bởi vì tôi thực sự thích chăm sóc mọi người và nuôi dưỡng họ – tôi cũng đã là một y tá tốt.

Đây là một nền văn hóa mới, một quốc gia mới, một ngôn ngữ mới. Bạn có sợ khi đến đây không?
Không hẳn. Ngôn ngữ không phải là một vấn đề lớn. Tôi đã học tiếng Anh từ lớp sáu và mặc dù lúc đầu gặp khó khăn khi đàm thoại, tôi luôn có thể đọc – sách, báo – và hiểu mọi thứ.

Và, từ lúc tôi còn nhỏ, ước mơ và mục tiêu của tôi luôn luôn là đi du lịch, đến thăm các nơi chốn, xem mọi thứ, và đi vòng quanh thế giới. Thực sự không có chỗ chứa – hoặc lý do gì – cho nỗi sợ hãi.

Điều gì khiến bạn quan tâm đến việc chạy bộ?
Năm 1983 – gần 30 năm trước – tôi trở về viếng thăm Hàn Quốc, với ba chị em và mẹ tôi. Tất cả người thân của chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi đã chết đói ở Mỹ, vì vậy mỗi lần chúng tôi đến thăm ai đó họ luôn có sẵn một bữa tiệc chuẩn bị cho chúng tôi. Không cần biết đó là ăn trưa hay ăn tối, luôn là một bữa tiệc, và để lịch sự, chúng tôi đã phải ăn.

Ba tuần sau, khi trở lại Mỹ, tôi đã tăng 3 kí. Và 3 kí là rất nhiều cho tôi vì tôi chỉ cao 1m57.

Tôi muốn mất đi 3 kí thật nhanh – như ngay vào ngày hôm sau. Và, mặc dù tôi chưa bao giờ chạy trước đó, tôi bắt đầu chạy bộ. Đầu tiên là xung quanh khu phố của chúng tôi: khoảng 400m. Và nhanh chóng sau đó, tôi đã chạy trong một cuộc đua 8km với một người bạn đã chạy bộ nhiều năm. Cô ấy xếp hạng ba và tôi xếp thứ tư. Và chỉ có thế. Tôi đâm nghiện.

Tôi không nhận ra rằng tôi có một món quà – tôi sẽ không gọi đó là một tài năng – để chạy bộ, nhưng tôi đã có. Và tôi biết tôi cũng may mắn, bởi vì tôi đã chạy suốt mấy năm nay mà không bị chấn thương.

Năm sau đó, tôi quyết định chạy Cleveland Marathon [26.2 dặm]. Thời gian của tôi là 3 giờ và 45 phút, và tôi vẫn tiếp tục giảm cái mốc đó. Tháng Tư vừa rồi [ở Toledo] là 3 giờ và 33 phút, có nghĩa là tôi chạy nhanh hơn tôi đã chạy gần 30 năm trước.

(BV: và gần đây nhất, ở tuổi 70 Jeannie Rice đã chạy giải 2018 Chicago Marathon với thời gian 3:27:50)

Như vậy bạn đã xếp thứ 4 trong cuộc đua đầu tiên của mình. Bạn đã giành chiến thắng đầu tiên khi nào và ở đâu?
Chiến thắng đầu tiên của tôi là Johnnycake Jog ở Lake County. Kể từ khi tôi bắt đầu chạy tôi đã chạy khoảng 20 và 30 giải đua một năm – nhiều hơn cái thời điểm ban đầu, khoảng 15-20 giải một năm. Bây giờ, tôi chạy nhiều giải marathon hơn là cự ly ngắn, vì vậy tôi có thể đã chạy ít nhất 800 giải đua, từ 5K đến marathon. Và ngay bây giờ tôi đã sẵn sàng cho cuộc đua Marathon thứ 85 của tôi, trong hai tuần nữa. Thứ 86 của tôi sẽ là Cape Coral, Florida, vào tháng Mười Hai. Điều đó có nghĩa là 7 marathons trong năm nay. Và, để kỷ niệm 30 năm chạy bộ của tôi, tôi sẽ chạy Boston Marathon, vào năm tới.

[Cười] Tôi đoán là bạn có thể nói tôi nặng tính cạnh tranh.

Chạy tốt như bạn – vào lúc cuộc phỏng vấn này diễn ra bạn đã chạy 84 cái marathon – thì ai cũng phải có huấn luyện viên và cố vấn. Vậy, các huấn luyện viên và người cố vấn và nhân vật được bạn ngưỡng mộ là ai?
Tôi chưa bao giờ có một huấn luyện viên: những người bạn của tôi nói rằng tôi là một runner tự nhiên. Nhưng tôi cũng rất kỷ luật. Tôi thức dậy vào buổi sáng và chạy bộ là điều đầu tiên tôi thực hiện. Và tôi đọc các tạp chí về chạy bộ và rút ra các mẹo từ các bài báo. Và tôi cố gắng chạy với những người trẻ hơn tôi vì họ giữ cho tôi có động lực. Và – tôi sẽ không gọi đây là may mắn, bởi vì tôi lắng nghe cơ thể của tôi – Tôi chưa bao giờ bị chấn thương. Rất nhiều người tự đẩy họ và dẫn đến chấn thương. Tôi thì không. Nếu tôi phải chạy 50 dặm, tôi dừng lại ở 50 dặm. Tôi không vượt qua điều đó để bị kiệt sức và dẫn đến chấn thương.

Tôi đã chạy khắp nơi – Iceland, Prague, trên Vạn Lý Trường Thành ở Trung Quốc, ở London, Paris, Dublin, New Zealand, Stockholm, Tây Ban Nha, Bermuda, v.v. – và tôi biết rằng tôi đang kết hợp hai điều, tình yêu đi du lịch để nhìn thấy những địa điểm mới và tình yêu chạy bộ và ganh đua.

Chồng tôi không chạy, nhưng anh ấy là một người cổ vũ tốt, và anh ấy đã tính toán rằng, dựa theo khoảng cách tôi đã chạy trong các cuộc thi và luyện tập hàng tuần, tôi đã chạy “vòng quanh” trái đất hai lần, và tôi đang kết thúc những dặm cuối cùng để vòng quanh lần thứ ba. [Cười] Tất cả bạn bè của tôi đều nói tôi là một người máy, không phải là con người.

Còn con cái của bạn thì sao, chúng có chạy bộ không?
Tôi có hai con trai, Tiến sĩ Allen Rice, người siêng vận động và đi bộ đường dài (hiking) rất nhiều, và Kevin cùng với vợ Tricia đều là runner. Và tôi có hai cháu gái, Alyssa, 12 tuổi, và Bailey, 7 tuổi. Alyssa và tôi đã cùng nhau bốn lần tham gia giải đua 5K trong năm nay.

Ở tuổi 64 – sắp tới 65 tuổi – bạn là một nhà địa ốc toàn thời gian, một tình nguyện viên cộng đồng (và đã nhận được Giải thưởng Hàng xóm Tốt của Thành phố Concord vài năm trước), một bà ngoại, và – tùy theo mùa – bạn chơi golf , trượt tuyết và chạy bộ. Và bạn cũng đi du lịch rất nhiều. Bạn làm thế nào mà thực hiện được? Nói cách khác, tất cả năng lượng đến từ đâu?
Trước hết, tôi rất kỷ luật và có tổ chức và rất giỏi trong việc quản lý thời gian. Và tôi chỉ cần khoảng 7 tiếng ngủ để thức dậy tươi tỉnh. Thông thường là khoảng 6 giờ sáng – trừ khi chúng tôi chạy 20 dặm, thì phải dậy sớm hơn – và lúc 9 giờ sáng tôi đang ở trong văn phòng. Vì tôi là một nhà địa ốc, tôi có thể dành thời gian cho các cháu của tôi vào buổi chiều và làm việc vào buổi tối. Tôi mang theo máy tính xách tay của mình ở mọi nơi, vì vậy điều đó có nghĩa là tôi có thể làm việc ở mọi nơi. [Cười] Khi tôi ở Stockholm – tham gia chạy marathon – tôi đã bán được hai ngôi nhà.

Tôi luôn luôn trong trạng thái tràn đầy năng lượng. Và vào những lúc rảnh rổi, tôi không bao giờ chỉ ngồi và xem TV, tôi phải làm điều gì đó. Ví dụ, nếu tôi ở bên các cháu, chúng tôi đi đến công viên, đi bơi vào mùa hè hoặc đi trượt tuyết vào mùa đông.

Thân thể bạn thon gọn. Bạn có một chế độ ăn uống đặc biệt?
Tôi thích thức ăn lành mạnh, nhưng chế độ ăn uống của tôi không đặc biệt, mặc dù tôi có xu hướng không ăn các loại thực phẩm béo – bánh ngọt, đồ chiên. Bữa ăn yêu thích của tôi là một món rau xanh với cá hồi nướng – Tôi luôn thích cá, ngay cả khi còn nhỏ tôi có thể sống mà không có thịt. [Cười] Nhưng tôi phải thừa nhận, tôi yêu kem.

Tôi cũng ăn rất nhiều rau và trái cây. Điều đó có thể liên quan đến cách tôi được nuôi dưỡng: Chúng tôi ăn rất nhiều rau và trái cây tươi, và gạo, và điều đó đã theo tôi suốt cuộc đời.

Bạn biết không, suy nghĩ kỹ lại, tất cả những người trong gia đình tôi đều thon gọn, và không ai trong số họ là dân chạy bộ, mặc dù họ đều là người hay vận động, vì vậy cũng có thể có yếu tố di truyền ở đây.

 

Ngoài việc chạy để giữ hình dáng cho cuộc chạy marathon, bạn có luyện tập thêm gì khác không?
Thông thường, hai hoặc ba lần một tuần, tôi luyện tập với trọng lượng nhẹ vì người chạy cũng cần sức mạnh ở phần trên cơ thể. Và tôi cũng tập push-up, và push-off [từ bức tường] nữa. Nhưng tôi không thực hiện bài tập chân nào cả. Điều đó đã có chạy bộ lo rồi.

Bạn là người ham vận động. Rất nhiều người nghĩ rằng thi đấu trong thể thao và ở các giải đua tất cả chỉ muốn chiến thắng. Bạn nghĩ sao?
Tôi không nghĩ rằng việc chạy bộ của tôi là tất cả chỉ vì chiến thắng, nhưng chiến thắng là một phần của lý do tại sao tôi thi đấu và chạy. Nhưng nếu tôi không thắng, không sao cả. Đó có thể là vì tôi không thực sự đấu với những runner khác, tôi đang đấu với bản thân mình, đánh bại thời gian tốt nhất của tôi trong giải đua đó.

Tôi đặt mọi thứ tôi có thể làm vào cuộc đua và làm hết sức mà mình có thể. Nói cách khác, tôi chiến thắng vì tôi đã làm hết sức mình. Nhưng ganh đua vẫn là điều thú vị: nó khuyến khích bạn thể hiện khả năng tốt nhất của mình.

Mùa hè tới, National Senior Games (http://www.nsga.com/2013-national-games) sẽ diễn ra tại Cleveland. Bạn sẽ được thi đấu? Và nếu có, trong môn thể thao nào?
Chắc chắn, tôi sẽ thi đấu ở giải 5K. Nếu họ có một cuộc đua marathon, tôi cũng sẽ thi đấu bộ môn đó. [Cười] Tôi sẽ thi đấu trong cuộc đua 10K Road của Game, nhưng để làm điều đó tôi phải đạt đủ chuẩn trong cuộc đua vòng loại Ohio 10K, và cùng ngày chạy ở đó cũng là một cuộc đua marathon. Tôi đã chạy marathon – và về nhất trong nhóm tuổi của tôi – nhưng giải đua đó không đủ chuẩn cho tôi chạy 10K tại National Games vào năm tới.

Ở tuổi 64, bạn vẫn năng động và còn đi làm. Bạn đã thực hiện bất kỳ kế hoạch nghỉ hưu nào chưa?
Không, không phải trong tương lai gần, dù sao đi nữa. Với sự nghiệp tôi có, tôi luôn làm việc ít nên không phải lo nghỉ hưu. Nếu tôi bỏ việc, và thực sự tôi chưa nghĩ xa như thế, tôi có thể sẽ làm tình nguyện trong cộng đồng.

[Cười] Còn Chạy bộ? Tôi sẽ làm điều đó cho đến khi tôi không thể. Có rất nhiều giải marathons ở ngoài kia. Bây giờ xong 85 cái FM, tôi đang hướng đến 100 cái. Tôi đang nghĩ đến việc chạy ở Nga – St. Petersburg – năm tới.

Myth Busters là tất cả về lão hóa thành công. Ở tuổi 64, bạn chắc chắn đang lão hóa tốt. Định nghĩa của bạn về sự lão hóa thành công là gì?
Bạn không thể nói rằng lão hóa tốt là do chỉ một điều. Để lão hóa khỏe mạnh, bạn phải ăn đúng: đó là một yếu tố lớn trong lão hóa tốt. Và bạn phải tập thể dục, không nhất thiết phải tập thể dục nặng nhưng chắc chắn phải là hoạt động giúp bạn di chuyển. Và bạn phải ngủ đủ giấc và đúng loại giấc ngủ. Bạn phải giữ cho tâm trí của bạn hoạt động, bận rộn, và có động cơ: bạn già đi khi bạn ngừng hoạt động.

Và bạn phải dành thời gian cho bản thân, dành thời gian để nạp năng lượng, dành thời gian để thư giãn từ những căng thẳng hàng ngày trong cuộc sống. Đối với tôi, đó là khi tôi chạy bộ. Không có điện thoại, không phải nghĩ đến công việc, chỉ có tâm trí thanh bình.

Có điều gì nên hỏi mà tôi đã không hỏi?
Người ta nên định nghĩa “chiến thắng” như thế nào. Với tôi, mọi người đều là người chiến thắng – ở mọi giải đua, trong mỗi việc làm – khi họ băng qua vạch đích.