42,195 km Suối Nguồn Tươi Trẻ

Tập luyện và hoàn thành cự ly marathon có thể giúp chúng ta cải thiện độ linh hoạt, sức khỏe và trẻ hóa động mạch.

Tác giả Gretchen Reynolds/Tạp chí The New York Times

Hãy hoàn thành cuộc đua marathon đầu tiên trong đời để trẻ hóa động mạch chủ. Đây là thông điệp mà một nghiên cứu mới đây đã công bố sau khi nghiên cứu nhóm người mới chạy bộ và quan sát động mạch chủ của nhóm này.

Nghiên cứu này cho thấy việc tập luyện và hoàn thành một cuộc đua marathon có thể giúp thanh lọc hệ thống động mạch giúp cải thiện tính linh hoạt, sức khỏe và giúp cơ quan này trẻ hơn dưới góc độ sinh học ngay cả đối với người chạy nhiều tuổi hoặc chạy chậm.

Nghiên cứu này cũng làm dấy lên những câu hỏi khá xoáy về việc liệu một cuộc đua marathon có phải là mục tiêu lý tưởng cho những người đang nỗ lực cải thiện sức khỏe động mạch về lâu dài hay không.

Ở hầu hết những người trung niên hoặc già hơn, hệ động mạch bắt đầu có hiện tượng xơ cứng. Nhiệm vụ của động mạch là vận chuyển máu giàu oxy từ tim đi khắp cơ thể  và khi còn khỏe mạnh sẽ hoạt động co bóp giống như ống thông gió vì máu được lưu thông một cách thông suốt và đều đặn.

Nhưng khi chúng ta bắt đầu có tuổi, độ co giãn của động mạch sẽ giảm dần và cơ quan này trở nên xơ cứng hơn. Máu bắt đầu dồn lại và bám vào thành mạch lúc này đã kém linh hoạt, huyết áp tăng, các bộ phận đòi hỏi hoạt động tuần hoàn máu đều đặn và nhịp nhàng như thận vào não sẽ có thể bị ảnh hưởng.

Điều đáng mừng là một số nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng việc tập thể dục có thể giúp thay đổi quá trình xơ cứng động mạch do lão hóa. Ví dụ, động mạch của các vận động viên khi về già thường mềm và linh hoạt hơn.

Nhưng hầu hết chúng ta đâu phải là vận động viên và cũng chưa có nghiên cứu nào chứng minh được liệu những người lười vận động có thể bắt đầu vận động và vẫn cải thiện được tình trạng động mạch của bản thân hay không.

Vậy nên, để phục vụ nghiên cứu mới được công bố tháng 1/2020 trên Tạp chí của Trường môn Tim mạch Hoa Kỳ (JACC), các nhà nghiên cứu tại Đại học Luân Đôn và các cơ sở nghiên cứu khác đã quyết định quan sát động mạch của một nhóm người mới tham gia tập thể thao trong đó mục tiêu là nhóm những người lần đầu tham gia giải Marathon Luân Đôn.

Các nhà nghiên cứu tập trung vào những người khai lần đầu tham gia chạy bộ và tập luyện và ít luyện tập trước khi đăng ký tham gia giải. Các nhà nghiên cứu tìm được hơn 200 người cả nam và nữ thuộc nhóm này, hầu hết đều ở độ tuổi trung niên và ít vận động và liên lạc với nhóm này trước khi thi đấu 6 tháng.

Những người này đồng ý hợp tác với phòng thí nghiệm của trường, tham gia các buổi khám sức khỏe và thể lực và soi chụp động mạch chủ để đo mức độ linh hoạt. Không ai trong nhóm có dấu hiệu bị bệnh tim hoặc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

Mỗi người tự tập luyện theo giáo án marathon của mình trong đó hầu hết đều chỉ chạy nhẹ vài buổi mỗi tuần. Hoạt động tập luyện kéo dài trong 6 tháng, một vài người bị chấn thương hoặc các vấn đề sức khỏe khác và rút lui. Cuối cùng, 136 người cả nam và nữ hoàn thành cuộc đua với thời gian trung bình 4,5 giờ đối với nam và 5,5 giờ với nữ. Khoảng 2 tuần sau đó, nhóm này quay lại phòng thí nghiệm để kiểm tra sức khỏe lại.

Ở thời điểm kiểm tra lại, kết quả cho thấy độ linh hoạt của động mạch chủ đã tăng lên. Cụ thể, dường như động mạch của nhóm này đã trẻ hóa được khoảng 4 năm. Động mạch chủ của một vận động viên marathon 60 tuổi tham gia nghiên cứu này đã co bóp linh hoạt như của một người khác ở độ tuổi 56 khi mới tham gia nghiên cứu và một người 56 tuổi có mức linh hoạt như người 52 tuổi ở thời điểm bắt đầu tham gia nghiên cứu.

Chú thích hình ảnh: kết quả cho thấy các thông số huyết áp tâm thu, huyết áp tâm trương, huyết áp hiệu số đều giảm đi khi so sánh thời điểm sau tập marathon (màu đỏ) với thời điểm trước tập marathon (màu xanh). Ngược lại, khả năng giãn nở của thành động mạch (nói nôm na là mạch máu “mềm mại” hơn, ít xơ cứng hơn) là tăng lên.

Những cải thiện này rõ ràng nhất ở nhóm vận động viên nam cao tuổi hơn và những nguồi có thời gian hoàn thành chậm nhất. Điều này cũng không phụ thuộc vào những thay đổi đối với thể lực hay cân nặng của họ. Yếu tố quan trọng nhất là mọi người tham gia duy trì tập luyện và hoàn thành cự ly.

Theo tiến sỹ Charlotte Manisty, chuyên gia tim mạch tại Đại học Luân Đôn và Trung tâm Tim mạch Bart, kết quả nghiên cứu đã làm hài lòng các chuyên gia nghiên cứu. Theo ông, chùng ta trước đây không biết chắc liệu động mạch của những người ít vận động có cải thiện nhờ việc tập thể dục thể thao hay không, đặc biệt ở nhóm người cao tuổi và thể trạng mất cân đối. Chúng ta cũng không xác định được mức độ linh hoạt còn lại của hệ động mạch của nhóm người này.

Theo bà, câu trả lời là tập luyện thể dục thể thao sẽ có lợi cho hầu hết mọi người và có lợi nhất cho những người có hệ động mạch cần cải thiện nhất.

Tuy nhiên, các kết quả này không xét tới số người đã đăng ký nhưng không tham gia thi đấu trong khuôn khổ nghiên cứu này và chưa thể khẳng định liệu lợi ích trẻ hóa này sẽ được duy trì tiếp hay sẽ mất đi khi chúng ta ngừng tập luyện.

Theo tiến sĩ Julio Chirinos, giáo sư Trường Y thuộc Đại học Pennsylvania, “tập thể dục thể thao có lợi cho toàn bộ cơ thể nói chung trong đó bao gồm cả động mạch”.

Nghiên cứu này cũng chưa chỉ ra được liệu chúng ta có phải chạy cả 42,195km mới cải thiện được sức khỏe hệ động mạch hay không như câu hỏi mà tiến sĩ Chirinos đã đặt ra là “đây có phải là liều tập luyện tốt nhất để có hệ động mạch khỏe mạnh và trẻ hơn hay không? Có lẽ tập luyện ở mức độ ít hơn cũng đủ hoặc tập các môn khác nhau ở mức cường độ khác nhau hoặc bất kỳ thói quen tập luyện nào mà mọi người duy trì được trong dài hạn cũng sẽ có tác dụng.

Tiến sỹ Manisty cũng có cùng quan điểm. Bà cho rằng chúng ta chưa thể xác định được mức độ tập luyện nào là đủ để đem lại lợi ịch như nghiên cứu này đã chỉ ra.

Bà cùng đồng nghiệm trong tương lai sẽ nghiên cứu tác động của việc tập luyện các cự ly ngắn hơn trong đó có cả sự tham gia của những người đang mang bệnh tim, huyết áp cao và các vấn đề sức khỏe khác.

Kết quả nghiên cứu được đăng trên tờ Journal of American College of Cardiology, tháng 1/2020.