Vì Sao Không Nên Uống Bia Rượu Sau Khi Tập Thể Thao

Tôi không phải là người ưa bia rượu, nhưng thỉnh thoảng cũng không tránh được việc thưởng thức một lon bia mát lạnh sau buổi chạy đường dài. Lý do đầu tiên: nó quá hấp dẫn, mát lạnh và sảng khoái, tiết trời thì nóng nực thế kia!!! Lý do thứ hai, một lời bào chữa thì đúng hơn: “Tôi biết đồ uống có cồn không có lợi, nhưng tôi đã chạy bộ 30km, đã đốt trên 2000kcal, uống một tẹo bia chắc không sao! Tôi xứng đáng với điều đó”.

Việc uống bia sau khi tập thể thao không phải chuyện gì xa lạ với chúng ta. Hội đá bóng nào chẳng kéo nhau ra quán nhậu sau một trận bóng. Giải DNIM tới đây, anh em runner ba miền cũng hẹn tụ tập ở quán ăn (hẳn là sẽ có bia) sau khi kết thúc giải chạy.

Tuy nhiên, trên góc độ khoa học, sử dụng đồ uống có cồn sau khi tập thể thao cường độ nặng rất có hại, đôi khi nguy hiểm đến tính mạng.

Đợt này tôi đang xem lại Hoá Sinh, ôn toàn kiến thức của 15 năm về trước. Tự dưng thấy có chút liên quan đến chạy bộ. Tôi sẽ cố gắng giải thích dễ hiểu nhất có thể. Bạn đừng sợ hãi các công thức, bởi mọi việc rất đơn giản.

Hình trên là quá trình chuyển hoá của đồ uống có cồn (alcohol). Sau khi vào máu, alcohol sẽ được chuyển thành acetaldehyde (một chất độc cho cơ thể), rồi thành acetate (chất không độc) và đào thải ra ngoài. Quá trình chuyển acetaldehyde thành acetate cần một men gọi là acetaldehyde dehydrogenase – một cái tên có vẻ rất “khủng khiếp”, nhưng bản chất men này rất hữu ích, vì nếu không có nó thì acetaldehyde sẽ ứ đọng lại trong máu, khiến chúng ta cảm thấy rất khó chịu.

Nhiều người châu Á (tôi chẳng hạn) có rất ít men này, do vậy uống rượu dễ bị say và đau đầu. (Với tôi, đây hoá ra lại là điểm cộng, nhờ đó mà đỡ phải tích rượu vào người).

Điểm quan trọng ở đây là: hoạt động của cái men có tên khủng khiếp kia (mà thật ra bạn chẳng cần nhớ làm gì) đòi hỏi một chất là NAD. NAD có sẵn trong cơ thể, khi men acetaldehyde dehydrogenase hoạt động sẽ chuyển NAD thành NADH. NAD còn có một số tác dụng khác, ví dụ như tham gia tạo glucose và năng lượng cho cơ thể.

Mọi chuyện sẽ không có gì nếu chúng ta không chạy bộ.

Thế còn khi chạy bộ, hoặc tập thể thao cường độ cao, thì sao?

Chúng ta biết rằng tập nặng tạo ra lactate. Lactate tích tụ trong cơ gây đau mỏi cơ, chuột rút.

Lactate sinh ra trong quá trình tập luyện sẽ được loại bỏ bằng cách chuyển thành một chất gọi là pyruvate (bạn có thể quên luôn cái tên này). Ngưỡng vận động mà ở đó lượng lactate sinh ra ngang bằng với lượng lactate được loại bỏ gọi là ngưỡng lactate (lactate threshold). Cái này mọi người rành lắm rồi.

Xem thêm: Aerobic và Anaerobic

Vấn đề nằm ở chỗ: quá trình chuyển lactate thành pyruvate cũng đòi hỏi NAD (xem hình dưới). Đừng để tâm tới các công thức hoá học. Chúng ta chỉ cần biết có NAD tham gia là đủ.

Tới đây mọi người hẳn đã hiểu câu chuyện của bia rượu.

Bạn hoàn thành cự ly chạy bộ 42km và hai chân tê rần, mỏi nhừ, bởi lactate tích tụ lại trong cơ. Cơ thể của bạn đang hoạt động hết công suất, sử dụng mọi nguồn NAD để đào thải lactate nhanh nhất có thể. Thế rồi bạn gặp bạn bè và uống một vại bia (ở Việt Nam chúng ta không tính theo đơn vị “ngụm”). Bia vào trong máu, sẽ lấy đi một phần NAD để chuyển hoá.

Kết quả là quá trình đào thải lactate bị cản trở, lactate lại càng tích tụ. Bên cạnh đó, việc tạo glucose cũng bị ảnh hưởng (nhất là nếu bạn chưa nạp lại carbohydrate sau khi chạy). Cơ thể của bạn sẽ thiếu đường, vì bao nhiêu đường dự trữ đã dùng hết trong lúc chạy còn đâu.

Cơ thể con người là một cỗ máy tuyệt diệu, mọi thứ đều hoàn hảo, không thừa không thiếu. Lượng NAD ít ỏi vốn chỉ dành để chuyển hoá rượu, hoặc lactate, giờ lại phải dùng để làm hai việc cùng lúc.

Nhẹ nhàng nhất là bạn sẽ bị chuột rút, đau cơ, mệt mỏi. Tác động nặng nề hơn là nhiễm toan nặng (lactate là một axit, nó sẽ gây giảm pH máu), dẫn tới nhiều thứ không hay khác.

Hậu quả sẽ không nghiêm trọng lắm nếu bạn chỉ chạy chậm chậm và tích cực nạp carbohydrate trong và sau khi chạy. Nhưng nếu bạn gắng sức tột cùng, bạn biết rõ điều gì xảy ra trong cơ thể, ở mức phân tử: lactate được sinh ra với số lượng lớn.

Khi ấy, tốt nhất là đừng uống bia rượu.

Chúc mọi người chạy DNIM thật vui và an toàn.

Xem thêm: Bia rượu và chạy bộ

P.S. Còn thỉnh thoảng tôi vẫn thích whiskey.