Scott Jurek: “Sự không thoải mái đưa chúng ta về với những điều gốc rễ nhất”

Scott Jurek đã có những chia sẻ trên tạp chí tờ tạp chí Anh The Guardian vào tháng 03/2017 về lý do tại sao một ultra runner 7 năm liên tiếp vô địch chặng Western State 100 và là một trong những vận động viên ultramarathon vĩ đại nhất mọi thời đại lại tham dự Boston marathon, về chế độ ăn thuần thực vật của anh mà nhiều người chắc hẳn sẽ thắc mắc.

Bài gốc: Scott Jurek: ‘Being uncomfortable brings us back to our roots’

Huyền thoại Ultra Runner Jurek  đã trải lòng về giải chạy khó nhằn nhất của anh, về tình yêu của anh với món ‘tempeh”* và tại sao anh sắp tham dự Boston marathon.

*Tempeh (phát âm tem-pêi) là một món ăn từ đậu lên men có nguồn gốc từ Indonesia.

Anh là một vận động viên ultramarathon nổi tiếng. Tại sao anh lại tham dự giải Boston marathon? Tôi say mê tất cả các cự ly và tôi cũng thích marathon.  Boston là một giải đua đặc biệt, về bầu không khí, người tham dự, lịch sử của cuộc thi [Boston là cuộc đua marathon hàng năm lâu đời nhất thế giới]. Tôi thường chạy để dẫn một runner bị mù hoặc giúp đỡ một người bạn. Đó là cơ hội để tôi đền đáp lại. Lần này tôi sẽ chạy với vợ tôi, Jenny, và người sáng lập của Clif Bar, Gary Erickson.

Scott Jurek dắt tay người bạn bị mù của anh chạy Boston marathon.

Vậy đây không phải là lần đầu tiên anh tham dự Boston marathon? Không, đây là lần thứ 3 rồi. Lần đầu tiên tôi chạy kèm một runner bị mù, Tom Panek, anh ấy là CEO của tổ chức từ thiện Guiding Eyes. Đó là một cách rất đặc biệt để trải nghiệm Boston, nhìn ngắm nó cho cả 2 người, không chỉ nghĩ cho mỗi mình tôi, ví dụ như ở trạm tiếp nước. Đó là một trải nghiệm tuyệt vời.

Tôi đoán rằng đối với một ultramarathon runner, hoàn thành một chặng marathon chỉ giống như một bài tập chạy ngắn phải không? Ừm, tôi không muốn nói rằng nó chỉ giống như một lần đánh răng, nhưng chạy vòng vòng trong 3 giờ 30 phút … Ý của tôi là tôi muốn tôn trọng cự ly đó, nhưng tôi thấy rất nhẹ nhàng. Gần như chỉ giống một bài khởi động.

Tôi nghĩ là anh cũng thích giải chạy đường bằng, chứ không chỉ mỗi giải chạy đường đồi núi? Tất cả các sự kiện đều có bầu không khí và trải nghiệm riêng của nó. Theo một ý nào đó thì tôi thích chạy trên đồi núi hơn, nhưng tôi cũng thích trải nghiệm mọi khía cạnh của chạy bộ.

Scott Jurek ăn mừng trên đỉnh Mount Katahdin sau khi xác lập kỷ lục mới chinh phục chặng Appalachian Trail nhanh nhất.

Tôi để ý là gần đây anh không còn tham dự các giải ultra đầy cạnh tranh nữa. Có phải anh đã qua thời đỉnh cao của chạy ultra? Hiện tại tôi không tham dự các giải đua chính thức. Tôi bị hấp dẫn với việc khám phá các giới hạn của bản thân mình hơn. Năm 2015, tôi phá vỡ kỷ lục chặng trail Appalachian [khoảng 2189 mile tương đương 3500km] và tôi đã lên lịch cho các hoạt động sắp tới trong năm nay. Ở đoạn cuối sự nghiệp này, điều làm tôi thấy hứng thú là những cuộc chạy phiêu lưu và kỷ lục chạy trail đạt được này. Kỷ lục chặng trail Appalachian [anh chạy mất 46 ngày 8 giờ 7 phút] là một trong những điều khó nhất mà anh đã từng làm được. Bạn đã bị đẩy đến tận bản năng sinh tồn thuở sơ khai. Chạy trong rừng núi lâu đến mức đó, bạn cần phải biết thích nghi, gần như là giống động vật. Trải qua thiếu thốn như thế đưa chúng ta quay về với chính gốc rễ của loài người của chính mình.

Xem “Made to be Broken”, bộ phim tài liệu về người phá kỷ lục chạy Appalachian

Anh nổi tiếng là một người ăn thuần thực vật. Anh lựa chọn như thế từ khi nào và tại sao? Từ năm 1999. Nó không phải vì mục đích tăng hiệu suất, nhưng cái chính là vì sức khỏe về sau. Tôi đã đọc rất nhiều về việc cái gì giúp cho cơ thể khỏe mạnh và khi đó tôi đang làm việc ở bệnh viện, chứng kiến mọi người thường ăn gì, và tôi quyết định rằng đó là phương án tốt nhất cho tôi. Thời điểm đó tôi ăn rất nhiều đồ ăn có hại cho sức khỏe, nên tôi cần phải làm gì đó thật quyết liệt.

Liệu ăn thuần thực vật có tốt cho chạy ultra? Là một người ăn thuần thực vật giúp giữ tôi luôn đi đúng hướng. Nếu như tôi chỉ cố gắng ăn uống lành mạnh, nhưng vẫn ăn thịt, thì tôi không nghĩ tôi sẽ giữ được sự nghiêm ngặt như thế. Liệu có phải nhờ chế độ ăn như thế mà tôi nhanh hơn những người khác? Chắc là không phải, nhưng nó khiến tôi phải ăn những thứ mà tôi chưa từng ăn trước đây hay thậm chí chưa từng nghe bao giờ. Tôi từng là một gã thích ăn thịt và khoai tây…

Scott Jurek đang nấu món ăn từ rau củ

Anh đang đề cập đến những loại đồ ăn nào vậy? Thức ăn đơn giản như gạo nguyên cám (gạo lứt) chẳng hạn – Tôi chưa từng ăn những đồ ăn như thếtrước đây. Hạt diêm mạch(quinoa), đậu lăng và các loại đậu hạt, những thức ăn này là lương thực chính ở nhiều nơi trên thế giới. Nó không hào nhoáng, nhưng bằng cách kết hợp ngũ cốc và các loại đậu bạn đã có một nguồn đạm tuyệt hảo. Rồi còn có tempeh nữa, đó là một món ưa thích của tôi. Nó giống đậu phụ nhưng lại có hương vị đậm đà tuyệt vời, và nó còn là một dạng đạm cô đặc. Tôi là fan cuồng của trái bơ, dầu ô liu, dầu dừa; tất cả chúng tạo nên  phần lớn trong khẩu phần ăn của tôi. Tất nhiên bạn không cần phải trở thành người ăn thuần thực vật để được ăn những thứ này.

Trong một cuộc đua thì anh ăn gì? Đối với một giải như Boston, carbs là thứ quan trọng nhất. Khi dự một giải marathon, tôi thường dùng các loại thức ăn dành cho thể thao – như đồ uống, gel năng lượng, thanh năng lượng. Những thứ đó tiện và dễ mang theo. Tôi nhớ có thời điểm gel là thứ lạ lẫm, nhưng bây giờ thì đã có hàng tá loại gel, như là Clif Bloks, là một loại carb nhai. Và tôi đã làm việc với Clif để tạo ra cái gọi là Thức ăn Năng lượng Tự nhiên, nó giống như thức ăn thật nhưng được làm theo cách để dể mang theo và tiện sử dụng trong suốt cuộc đua. Chúng tôi có vị khoai lang, vị pizza, kiểu kiểu như thế. Trong những cuộc đua dài hơn, mọi người muốn cái gì đó gần giống với đồ ăn thật sự. Qua nhiều năm, tôi đã thử nghiệm rất nhiều thứ để ăn trong khi chạy, nên tôi đưa tất cả những kinh nghiệm đó để làm điều tốt.

Anh nghĩ gì về những chế độ ăn uống phổ biến khác đang nở rộ trong giới chạy ultra, như chế độ paleo? Chúng không tốt cho sức khỏe về lâu dài. Mọi người có thể thấy hiệu quả vào lúc đầu, bởi vì họ loại bỏ đường và thức ăn qua chế biến, nhưng nhiều nghiên cứu cho thấy ăn thịt với mức độ như vậy không tốt về sau nay. Chúng ta không giống như con người ở thời kỳ đồ đá, khi mà con người chỉ sống đến 30 hoặc 35 tuổi. Carbs không phải kẻ thù. Thậm chí những người theo chế độ ăn paleo cũng sử dụng carb trong cuộc đua, bởi vì đó là thứ chúng ta cần. Não bộ cần đường glucose để tồn tại.

Scott Jurek chụp ảnh bên cạnh bảng ghi thành tích trong giải 24-giờ vô địch thế giới.

Anh đã hoàn thành một số giải đấu khá hoành tráng trong những năm qua. Cái nào là khó nhất đối với anh? Giải vô địch thế giới 24 giờ (24-hour world championships). Bạn sẽ chạy vòng đi vòng lại trên một vòng lặp dài 1 dặm (1,6km) trong suốt 24 tiếng. Đó là thử thách khó nhất đối với cả tinh thần lẫn thể chất.

Anh đã chạy giải Badwater [135 dặm xuyên qua Thung lũng Chết-Death Valley, dưới nhiệt độ 54⁰C] và Hardrock 100 [anh chiến thắng giải này năm 2007]. Nhưng anh lại nói giải trên là khó nhất? Vâng, không có gì phải nghi ngờ cả. Thật ra, những giải khác về lý thuyết thì khó nhằn hơn, thực tế thì đó là hai trong số những giải khó nhằn nhất, nhưng giải chạy 24-giờ nó là một loại thử thách khác. Tôi gọi nó là Bằng Tiến sĩ của chạy bộ – quang cảnh không thay đổi, không chạy từ A đến B, không có vạch đích. Đó là giết người về mặt tinh thần. Chạy trail chủ yếu là đi bộ và chạy, nhưng cái này thì khác. Và tôi rất tự hào về thành tích đạt được- tôi phá vỡ kỷ lục của nước Mỹ [chạy được 165,7 dặm-tương đương 266km]

Đâu là nơi anh thích nhất trên thế giới để chạy bộ?  Dãy Himalayas có lẽ là nơi đáng kinh ngạc nhất mà tôi từng chạy. Quy mô của những ngọn núi ở đó là không thể tưởng tượng được.

Anh có nhớ gì về cuộc đua đầu tiên của anh không? Có chứ, lúc đó tôi đang là học sinh lớp 4 ở trường cấp 2 và bằng cách nào đó tôi được chọn để đại diện tham gia cuộc thi chạy băng đồng. Tôi về đích thứ 2. Sau đó thì tôi không thực sự thích chạy bộ, nhưng sự phấn khích và bầu không khí thật sự thích thú.

Anh có nghe nhạc trong lúc chạy không? Tôi nghe nhạc khi tôi chạy trên đường bằng (road), và nếu tôi chạy chặng siêu dài, giống như chặng Appalachian trail thì thỉnh thoảng tôi cũng nghe. Nhưng tôi cũng thích lắng nghe những âm thanh xung quanh và đắm chìm vào nó, đặc biệt là khi tôi chạy trên núi.

Anh có phụ kiện nào yêu thích không? Ừm, một chiếc đồng hồ là cái thực sự cần thiết. Tôi chưa từng nghĩ tôi sẽ nói điều này nhưng trên chặng Appalachian trail, chiếc iPhone của tôi thật sự là vô giá, nó dùng để chụp hình, giữ liên lạc với mọi người. Tôi cũng sử dụng một ứng dụng bản đồ. Tôi cũng thích chiếc vest chạy bộ Ultimate Direction. Nó có nhiều túi nhỏ, một túi nước – và ở  một số thời điểm thì nó như lớp da thứ hai.

“Eat and Run”- một cuốn sách của Scott Jurek đã được dịch sang tiếng Việt với tựa đề “Ăn và Chạy” do Pandabook phát hành.

Anh được đề cập rất nhiều trong cuốn sách bán chạy hàng đầu của Chris McDougall “Born to Run”. Anh ấy có thuyết phục anh chạy chân trần không? Điều buồn cười là tôi đã chạy chân trần trên đất vườn trước đây và tôi cũng đã sử dụng những  đôi giày tối giản. Tôi đã làm những điều đó trước khi có cuốn sách và tôi luôn luôn ưa thích những đôi giày nhẹ với ít lớp đệm hỗ trợ. Cho nên tôi là người tin vào việc sử dụng chân trần và tối giản công cụ trong chạy bộ, nhưng trên khía cạnh dùng để xây dựng sức mạnh đôi chân và hoàn thiện dáng chạy. Tôi không chạy giải bằng chân trần. Nó sẽ không có tác dụng trên những con đường mòn đầy đá.

Cuối cùng thì ai là hình mẫu trong chạy bộ của anh? Yiannis Kouros đã luôn là hình mẫu của tôi. Khi bạn nhìn vào quy mô những kỉ lục thế giới mà anh ấy nắm giữ, thật sự là rất khó tin. Trong đường chạy truyền thống, tôi nghĩ hình mẫu của tôi chắc là Steve Prefontaine và Emil Zátopek.